Nhau cài răng lược: Nguyên nhân & Điều trị

Dữ liệu thống kê cho thấy sự gia tăng đáng kể tần suất mắc phải bệnh lý nhau cài răng lược (PAS) trong những năm gần đây. Trong thập niên 1970-1980, tỷ lệ mắc PAS được ghi nhận là 1/2510 - 1/4017. Đến thập niên 2000, con số này đã tăng lên đáng kể, đạt mức 1/533. Đáng chú ý, đến năm 2016, tỷ lệ mắc PAS đã tiếp tục tăng cao, lên tới 1/272. Sự gia tăng này cho thấy xu hướng đáng báo động về sự phổ biến của biến chứng sản khoa nguy hiểm này. Việc hiểu rõ về sự biến đổi tần suất này rất quan trọng để có những biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời, giảm thiểu hậu quả nặng nề cho sức khỏe người mẹ.

Sinh bệnh học của nhau cài răng lược (PAS) bắt nguồn từ tổn thương tại mặt phân cách giữa nội mạc và cơ tử cung. Sự tổn thương này dẫn đến quá trình màng rụng hóa không diễn ra bình thường, đặc biệt là ở vùng sẹo mổ lấy thai. Hậu quả là các nguyên bào nuôi và gai nhau xâm lấn sâu bất thường vào cơ tử cung, gây ra các thể bệnh khác nhau của PAS: placenta accreta (80%), placenta increta (15%), và placenta percreta (5%). Cùng một bệnh nhân có thể có nhiều mức độ xâm lấn khác nhau, thể hiện tính đa dạng và phức tạp của phổ bệnh PAS. Sự hiểu biết sâu sắc về cơ chế sinh bệnh học này là nền tảng cho việc phát triển các phương pháp chẩn đoán và điều trị hiệu quả.

Một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc phải nhau cài răng lược (PAS) đã được xác định. Kết hợp nhau tiền đạo và tiền sử mổ lấy thai (MLT) là yếu tố nguy cơ hàng đầu, với tỷ lệ nguy cơ (OR) lên đến 12. Ngoài ra, tuổi mẹ lớn (OR: 3.1) và béo phì (OR: 1.4) cũng được xem là những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Quan trọng hơn, nguy cơ PAS tăng lên đáng kể tùy thuộc vào số lần mổ lấy thai (MLT) kết hợp với nhau tiền đạo: 3% với 1 lần MLT, 11% với 2 lần, 40% với 3 lần và tới 60% với 4 lần MLT. Việc nhận diện sớm các yếu tố nguy cơ này là cực kỳ quan trọng để thực hiện các biện pháp sàng lọc và theo dõi sát sao nhằm phát hiện và xử trí kịp thời các trường hợp PAS.

Mô bệnh học là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán nhau cài răng lược (PAS), tuy nhiên, phương pháp này không phải lúc nào cũng khả thi. Lâm sàng, việc chẩn đoán PAS gặp khó khăn do sự chồng chéo với các tình trạng khác như sót nhau không liên quan đến PAS hay đờ tử cung thứ phát. Các dấu hiệu lâm sàng và cận lâm sàng thường được sử dụng trong chẩn đoán PAS bao gồm: tỷ lệ ít nhất một dấu hiệu đạt 91.4%, túi thai bám thấp (82.4%), lacunae (46%), cơ vùng sẹo mổ lấy thai mỏng (66.8%), và bất thường mặt phân cách tử cung - bàng quang (51.8%). Siêu âm đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán hình ảnh, với các dấu hiệu như placental lacunae, bất thường mặt phân cách tử cung - nhau, bất thường bờ tử cung (lồi nhau), và dấu hiệu đường ray xe lửa (rail sign). Tuy nhiên, độ chính xác của siêu âm phụ thuộc vào kinh nghiệm của người thực hiện và tình trạng của người mẹ.

Siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh thường quy được sử dụng rộng rãi trong việc đánh giá và phát hiện sớm các dấu hiệu của nhau cài răng lược (PAS). Trong quý 2 và 3 của thai kỳ, siêu âm giúp phát hiện các dấu hiệu như placental lacunae (những vùng phản âm kém, bờ không đều trong bánh nhau), bất thường mặt phân cách tử cung - nhau, và bất thường bờ tử cung (lồi nhau). Dấu hiệu đường ray xe lửa (rail sign) – mạch máu từ nhau xuyên qua cơ tử cung – cũng là một chỉ điểm quan trọng. Tuy nhiên, độ chính xác của siêu âm phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm kinh nghiệm của người thực hiện, vị trí bám nhau thai, và tình trạng sức khỏe của người mẹ (chỉ số BMI). Các nghiên cứu cho thấy hiệu quả chẩn đoán của siêu âm cao hơn ở các thai phụ có yếu tố nguy cơ như nhau tiền đạo kết hợp với tiền sử mổ lấy thai. Siêu âm định kỳ, đặc biệt ở những thai phụ có nguy cơ cao, là rất cần thiết để phát hiện sớm PAS và có kế hoạch điều trị phù hợp.

MRI được chỉ định trong những trường hợp siêu âm khó đánh giá, ví dụ như nhau bám ở mặt sau tử cung hoặc xâm lấn một phần. MRI đặc biệt hữu ích trong việc lập kế hoạch phẫu thuật đối với các trường hợp PAS nặng, giúp đánh giá chính xác mức độ xâm lấn vào các cơ quan lân cận như cổ tử cung, bàng quang, và vách chậu. Tuy nhiên, MRI có những hạn chế nhất định: không phổ biến rộng rãi, chi phí cao, và yêu cầu người thực hiện phải có kinh nghiệm chuyên môn. Mặc dù vậy, MRI mang lại độ nhạy và độ đặc hiệu cao (Sen: 100%, Spec: 92.31%, NPV: 100%, PPV: 92.9%), giúp cải thiện kết cục cho cả mẹ và con, đặc biệt khi kết hợp với định hướng điện quang can thiệp trước phẫu thuật. Vì vậy, MRI đóng vai trò bổ sung quan trọng cho siêu âm trong chẩn đoán và điều trị PAS, nhất là trong những trường hợp phức tạp.