Du lịch Hưng Yên: Tiềm năng & Thực trạng

Hưng Yên là vùng đất giàu bản sắc văn hóa, hội tụ nhiều di tích lịch sử và danh thắng nổi tiếng. Phố Hiến, một trung tâm thương mại sầm uất xưa kia, hiện nay vẫn còn lưu giữ nhiều dấu tích lịch sử đáng chú ý như Đền Mẫu, Chùa Chuông, Văn Miếu... Khu di tích này hứa hẹn sẽ là điểm đến hấp dẫn nếu được đầu tư tôn tạo. Đền Dạ Trạch và Đền Đa Hòa, nằm cạnh sông Hồng, gắn liền với truyền thuyết Chử Đồng Tử - Tiên Dung, là những di tích lịch sử văn hóa quan trọng cấp quốc gia, thu hút du khách bởi sự linh thiêng và cảnh quan thiên nhiên hữu tình. Ngoài ra, còn có các di tích khác như Đền Ủng, Đền Mây, Đền Trần, cùng nhiều đình chùa cổ kính với kiến trúc độc đáo, tạo nên bức tranh văn hóa đa dạng và phong phú của Hưng Yên. Việc khai quật khảo cổ tại Phố Hiến cũng đã tìm thấy nhiều hiện vật gốm sứ, chứng minh sự phát triển rực rỡ của vùng đất này trong quá khứ.

Hưng Yên không chỉ nổi tiếng về di tích lịch sử mà còn sở hữu nhiều làng nghề thủ công truyền thống, góp phần làm giàu thêm bản sắc văn hóa địa phương. Cầu Nôm, từng được mệnh danh là “Làng buôn xứ Bắc”, nổi tiếng với nghề đúc đồng, tạo ra các sản phẩm mỹ nghệ tinh xảo, được ưa chuộng cả trong và ngoài nước. Hiện nay, nghề đúc đồng vẫn được duy trì tại một số thôn trong xã Đại Đồng, đặc biệt là thôn Lông Tượng. Nghề chạm bạc Phù Ủng, nằm trên bờ sông Kim Ngưu, quê hương của danh tướng Phạm Ngũ Lão, cũng là một làng nghề nổi tiếng, với hơn 200 hộ tham gia, cung cấp sản phẩm đa dạng cho thị trường Hà Nội, Hải Phòng và các tỉnh phía Bắc. Bên cạnh đó, nghề đan thuyền ở Nội Lễ (xã An Viên, huyện Tiên Lữ) cũng từng rất phát triển, góp phần vào công cuộc kháng chiến và xây dựng đất nước. Sự tồn tại và phát triển của các làng nghề truyền thống này không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn là một phần không thể thiếu trong bức tranh văn hóa đặc sắc của Hưng Yên.

Văn hóa phi vật thể của Hưng Yên cũng vô cùng phong phú và hấp dẫn. Những làn điệu dân ca đặc trưng như hát chèo, hát ả đào, hát trống quân, mang đậm chất trữ tình và sâu lắng, thể hiện tâm hồn người dân vùng đồng bằng Bắc Bộ. Hát trống quân Dạ Trạch, được biểu diễn trong lễ hội Chử Đồng Tử - Tiên Dung, là một ví dụ điển hình. Hát ả đào, với nguồn gốc dân gian gắn liền với truyền thuyết về một nữ anh hùng chống giặc Minh, vẫn được duy trì ở một số địa phương trong tỉnh. Các lễ hội truyền thống, không chỉ là dịp để người dân tưởng nhớ nguồn cội, mà còn là những hoạt động văn hóa đặc sắc, thu hút đông đảo du khách tham gia. Những trò chơi dân gian, những đêm thi nghề, thi hát trong các lễ hội thể hiện tinh thần cộng đồng, lòng biết ơn và ghi công của người xưa. Sự đa dạng của văn hóa phi vật thể này tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt đối với du khách, góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa tinh thần của người dân Hưng Yên.

Hưng Yên không chỉ nổi tiếng với di tích lịch sử, làng nghề truyền thống và văn hóa phi vật thể mà còn có những món ăn đặc sản hấp dẫn du khách. Chả gà Tiêu Quan, với cách làm công phu, hương vị thơm ngon, đặc trưng của làng Tiêu Quan (xã Phùng Hưng, huyện Khoái Châu), là một trong những món ăn nổi bật. Bún Vân Tiên, với cách chế biến cầu kỳ, sự kết hợp hài hòa của nhiều nguyên liệu, tạo nên một món ăn vừa ngon, vừa đẹp mắt, cũng là đặc sản nổi tiếng của vùng đất này. Ngoài ra, Hưng Yên còn có những đặc sản khác như nhãn lồng, cam, các loại bánh truyền thống… tạo nên sự phong phú và hấp dẫn cho nền ẩm thực địa phương. Việc quảng bá và phát triển các món ăn đặc sản này sẽ góp phần thu hút du khách và làm tăng thêm giá trị của du lịch Hưng Yên.

Thực trạng phát triển du lịch Hưng Yên cho thấy sự thiếu hụt và yếu kém về cơ sở hạ tầng. Số lượng khách sạn và cơ sở lưu trú còn hạn chế, chưa đáp ứng đủ nhu cầu của du khách, đặc biệt là khách quốc tế. Chất lượng phục vụ tại các cơ sở lưu trú hiện có cũng chưa được đánh giá cao, chưa tạo được sự thoải mái cho khách hàng do trang thiết bị xuống cấp và thiếu tiện nghi. Tính đến năm 2005, thành phố Hưng Yên chỉ có 20 cơ sở lưu trú với 308 phòng và 513 giường, tăng đáng kể so với năm 2001 nhưng vẫn chưa đủ. Năm 2006, con số này tăng lên 59 cơ sở với 819 phòng, trong đó có 10 khách sạn đạt tiêu chuẩn 1-2 sao. Tuy nhiên, việc phát triển cơ sở lưu trú cần ưu tiên cho khách sạn cao cấp hơn để thu hút khách quốc tế. Hệ thống giao thông cũng là một điểm yếu, đặc biệt là các tuyến đường dẫn đến các khu du lịch như khu đền Đa Hòa - Dạ Trạch, còn nhỏ hẹp và xuống cấp, gây khó khăn cho việc đi lại của du khách.

Nguồn nhân lực trong ngành du lịch Hưng Yên còn nhiều hạn chế về số lượng và chất lượng. Số lượng lao động trực tiếp trong ngành chỉ khoảng 200 người, với trình độ chuyên môn thấp. Chỉ có 4,5% có bằng đại học trở lên, 8,5% có bằng cao đẳng và trung cấp. Đa số lao động tại các nhà nghỉ và nhà hàng tư nhân chủ yếu là thành viên trong gia đình, chưa được đào tạo bài bản về nghiệp vụ du lịch. Việc thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, cùng với kiến thức quản lý và nghiệp vụ yếu kém đã làm giảm hiệu quả kinh tế của ngành du lịch. Điều này đòi hỏi sự đầu tư mạnh mẽ vào đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để đáp ứng nhu cầu phát triển của ngành.

Mặc dù doanh thu du lịch Hưng Yên có mức tăng trưởng khá cao, nhưng thực chất vẫn chưa tương xứng với tiềm năng của địa phương. Doanh thu chủ yếu đến từ khách đi lễ hội, thời gian lưu trú ngắn, điều kiện cơ sở vật chất còn nghèo nàn, giá cả thấp, hoạt động vui chơi giải trí hạn chế. Doanh thu từ cơ sở lưu trú năm 2001 đạt 1,995 tỷ đồng, tăng lên 3.200 tỷ đồng vào năm 2005, chiếm 22% tổng doanh thu du lịch. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, ngành du lịch cần được đầu tư đầy đủ và khai thác đúng hướng, thu hút khách du lịch lưu trú lâu hơn, trải nghiệm nhiều dịch vụ hơn, từ đó mới có thể gia tăng doanh thu một cách đáng kể. Việc quản lý du lịch cũng cần được cải tiến để nâng cao hiệu quả kinh tế.

Công tác quản lý du lịch tại Hưng Yên còn nhiều điểm yếu. Mặc dù Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có những nỗ lực, nhưng thực tế cho thấy sự quan tâm đến phát triển thương mại nhiều hơn là du lịch. Việc kiểm tra, giám sát các hoạt động du lịch còn hạn chế, công tác đào tạo nguồn lực không thường xuyên, thống kê chưa tốt, gây khó khăn cho việc nghiên cứu và hoạch định chính sách. Chưa tận dụng hết các thế mạnh về làng nghề truyền thống, thiếu khách sạn, nơi hội họp, nhà hàng phục vụ món ăn đặc sản, khu vui chơi giải trí. Để khắc phục tình trạng này, cần kiện toàn bộ máy quản lý, tăng cường kiểm tra giám sát, đào tạo nhân lực, đẩy mạnh xúc tiến du lịch, và có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng. Phát triển du lịch phải gắn liền với an ninh quốc phòng, trật tự an toàn xã hội và bảo tồn bản sắc văn hóa.

Để thúc đẩy du lịch Hưng Yên, việc đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng là vô cùng cần thiết. Hiện trạng cho thấy thiếu hụt nghiêm trọng về khách sạn và cơ sở lưu trú, chất lượng dịch vụ chưa cao. Vì vậy, cần ưu tiên đầu tư xây dựng thêm các khách sạn đạt tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt tại các khu vực trọng điểm du lịch. Bên cạnh đó, hệ thống giao thông cần được cải thiện đáng kể, nhất là các tuyến đường dẫn đến các điểm du lịch quan trọng như khu đền Đa Hòa – Dạ Trạch, Phố Hiến… Việc mở rộng và nâng cấp các tuyến đường này sẽ giúp du khách dễ dàng tiếp cận các điểm đến, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển du lịch. Đồng thời, cần đầu tư xây dựng thêm các công trình công cộng như công viên, vườn hoa, khu vui chơi giải trí để đáp ứng nhu cầu của cả người dân và du khách, tạo nên một môi trường du lịch xanh – sạch – đẹp, thu hút khách du lịch lưu trú lâu hơn.

Việc đa dạng hóa sản phẩm du lịch là chìa khóa để thu hút du khách và tạo sự cạnh tranh cho du lịch Hưng Yên. Hiện nay, sản phẩm du lịch còn đơn điệu, chưa thực sự hấp dẫn. Vì vậy, cần khai thác và phát triển các sản phẩm du lịch đặc trưng, kết hợp giữa du lịch văn hóa, lịch sử, tâm linh và trải nghiệm làng nghề. Cần tập trung vào việc quảng bá các điểm đến nổi bật như Phố Hiến, khu đền Đa Hòa – Dạ Trạch, Đền Ủng… Đồng thời, phát triển các sản phẩm lưu niệm mang đậm bản sắc văn hóa địa phương như nhãn lồng, long nhãn, hạt sen, sản phẩm thủ công mỹ nghệ của các làng nghề truyền thống… Việc đầu tư xây dựng các quầy hàng lưu niệm hiện đại, đẹp mắt, với nhân viên bán hàng được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp sẽ góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ và thu hút du khách.

Nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của ngành. Hiện nay, trình độ chuyên môn của nhân lực du lịch Hưng Yên còn thấp. Do đó, cần đầu tư mạnh mẽ vào đào tạo, nâng cao nghiệp vụ cho đội ngũ làm việc trong ngành du lịch. Cần tổ chức các lớp tập huấn thường xuyên về nghiệp vụ du lịch, kỹ năng giao tiếp, phục vụ khách hàng… Bên cạnh đó, cần kiện toàn bộ máy quản lý du lịch, tăng cường kiểm tra giám sát, phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng để tạo môi trường hoạt động thuận lợi, ngăn ngừa các yếu tố tiêu cực ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội. Một bộ máy quản lý hiệu quả sẽ giúp thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành du lịch Hưng Yên.

Để thực hiện các giải pháp trên, cần có sự đầu tư mạnh mẽ từ nhiều nguồn lực. Hưng Yên cần nghiên cứu các giải pháp cụ thể để thu hút đầu tư trong và ngoài nước vào các cơ sở vui chơi giải trí, thể thao, vận chuyển khách, sản xuất hàng lưu niệm, phát triển các dịch vụ du lịch khác. Việc xây dựng quy hoạch du lịch bài bản, khoa học là rất quan trọng. Cần xác định rõ không gian lãnh thổ của các di tích, vùng ảnh hưởng, đối tượng liên quan… Ban quản lý quy hoạch du lịch và ban quản lý di tích cần phối hợp chặt chẽ để xác định khu vực bảo vệ nghiêm ngặt, bảo vệ cảnh quan, tạo môi trường hài hòa giữa di tích và cảnh quan xung quanh. Đồng thời, cần có sự xã hội hóa, huy động nguồn lực từ cộng đồng để bảo vệ, tôn tạo và sử dụng hiệu quả các di tích lịch sử văn hóa và giá trị văn hóa phi vật thể.

Hưng Yên, là tỉnh còn nghèo, cần nguồn vốn đầu tư đáng kể để phát triển du lịch. Cơ sở vật chất kỹ thuật hiện tại còn thiếu thốn, ngành du lịch hầu như chưa có gì. Vì vậy, việc nghiên cứu và tìm kiếm các giải pháp để thu hút đầu tư là rất cần thiết. Nguồn vốn này sẽ được dùng để xây dựng các cơ sở vui chơi giải trí, thể thao, hệ thống vận chuyển khách thuận lợi, cơ sở sản xuất hàng lưu niệm, hàng thủ công mỹ nghệ và các dịch vụ khác, góp phần tạo ra doanh thu cao cho ngành du lịch. Việc đầu tư này cần được tính toán kỹ lưỡng, tập trung vào những dự án trọng điểm, mang lại hiệu quả kinh tế cao và bền vững. Đặc biệt, cần ưu tiên cho việc tôn tạo và bảo tồn các di tích lịch sử văn hóa có giá trị.

Để thúc đẩy phát triển du lịch Hưng Yên, cần có sự hỗ trợ mạnh mẽ về vốn đầu tư từ Chính phủ và các bộ ngành liên quan. Kiến nghị này tập trung vào việc bảo vệ, duy tu, nâng cấp và phục hồi các hạng mục của một số di tích lịch sử văn hóa có giá trị. Một số dự án trọng điểm được đề xuất ưu tiên cấp vốn ngân sách nhà nước bao gồm: Khu Phố Hiến; khu Hàm Tử - Đa Hòa - Dạ Trạch - Bãi Sậy; Khu Hải Thượng Lãn Ông; khu Đền Ủng; và tôn tạo Đền thờ họ Hoàng - Vân Nội (quê của thân mẫu Bác Hồ). Đây là những dự án quan trọng, có khả năng tạo ra sức hút lớn đối với du khách trong và ngoài nước, góp phần phát triển du lịch Hưng Yên thành một ngành kinh tế quan trọng, tạo công ăn việc làm cho người dân địa phương và nâng cao đời sống kinh tế - xã hội của tỉnh.