Du lịch Homestay Việt Hải - Cát Bà

Phần này trình bày tổng quan về du lịch homestay tại xã Việt Hải, Cát Bà. Xã Việt Hải, nằm trong Vườn Quốc gia Cát Bà, đang chuyển mình từ nền kinh tế truyền thống dựa vào nông nghiệp, lâm nghiệp và ngư nghiệp sang kinh tế dựa vào du lịch. Du lịch homestay được xem là hướng đi chủ yếu, tận dụng lợi thế cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, nét văn hoá đặc sắc của làng chài. Tuy nhiên, sự phát triển của du lịch homestay ở Việt Hải vẫn còn ở giai đoạn ban đầu, gặp nhiều thách thức. Du lịch cộng đồng ở Việt Hải mang đậm bản sắc văn hoá truyền thống, thể hiện qua lối sống cộng đồng nguyên thuỷ, nhà cửa đơn sơ, và sự giúp đỡ lẫn nhau giữa người dân. Cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, đặc biệt là điện lưới (trước năm 2009) đã gây khó khăn. Số liệu thống kê cho thấy sự gia tăng đáng kể lượng khách du lịch quốc tế và nội địa đến Việt Hải trong những năm gần đây (ví dụ, năm 2009 đón 11.000 khách quốc tế, tăng 12.2% so với năm 2008). Thu nhập từ du lịch đã trở thành nguồn thu chính của người dân, chiếm tỷ trọng cao nhất trong cơ cấu kinh tế địa phương (43.5% vào năm 2009), chứng tỏ tiềm năng to lớn của ngành du lịch này.

Mặc dù có tiềm năng lớn, du lịch homestay ở Việt Hải vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Một trong những vấn đề lớn nhất là thiếu quy hoạch không gian xây dựng. Sự phát triển tự phát của các công trình kiến trúc đã làm mất đi nét đẹp truyền thống của làng, ảnh hưởng đến trải nghiệm của du khách. Việc đầu tư của các hộ dân còn nhỏ lẻ, manh mún, chưa đáp ứng được nhu cầu của khách du lịch. Quảng bá du lịch cũng là một điểm yếu. Khách du lịch đến Việt Hải chủ yếu là khách quốc tế, rất ít khách nội địa, cho thấy việc tiếp cận thị trường nội địa còn hạn chế. Người viết đề cập đến một cuộc khảo sát nhỏ cho thấy sự thiếu nhận diện về Việt Hải trong cộng đồng, ngay cả ở Hải Phòng. Bên cạnh đó, sự tham gia của cộng đồng dân cư vào hoạt động du lịch homestay chưa đồng đều, chưa có sự gắn kết chặt chẽ giữa ban quản lý du lịch và người dân địa phương trong việc chia sẻ lợi ích từ hoạt động du lịch. Thiếu quy hoạch tổng thể dẫn đến sự phát triển không bền vững, có nguy cơ làm mất đi những giá trị văn hoá đặc trưng của địa phương. Đây là những thách thức cần được giải quyết để phát triển du lịch homestay bền vững.

Về cơ sở hạ tầng, xã Việt Hải từng thiếu điện lưới, gây khó khăn cho việc phát triển du lịch. Tuy nhiên, tình hình đã được cải thiện đáng kể với sự đầu tư của Công ty Điện lực Hải Phòng (13,8 tỷ đồng, hoàn thành tháng 8/2009). Về các dự án du lịch homestay, đã có một số mô hình được triển khai, như cơ sở của công ty APN Hà Nội (2500m², trên 1 tỷ đồng, phục vụ trên 50 khách) với kiến trúc nhà truyền thống vùng Bắc Bộ. Một cơ sở khác do một tư nhân người Pháp đầu tư (24ha, gần 6 tỷ đồng) mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc, nhưng đang gặp khó khăn về thủ tục pháp lý. Sự xuất hiện của các cơ sở này cho thấy tiềm năng và sự quan tâm đầu tư vào du lịch homestay ở Việt Hải. Tuy nhiên, việc đầu tư còn chưa đồng đều và chưa đủ để đáp ứng nhu cầu của thị trường du lịch, đặc biệt là việc thiếu cơ sở vật chất chất lượng cao để thu hút du khách cao cấp. Việc thiếu sự liên kết giữa các cơ sở du lịch homestay cũng là một vấn đề cần quan tâm để tạo ra sự đồng bộ và nâng cao chất lượng dịch vụ.

Du lịch homestay được định nghĩa là hình thức du lịch mà khách du lịch được ăn, ở, và sinh hoạt cùng với người dân bản địa. Khách sẽ được bố trí ở nhà dân, tham gia các hoạt động thường ngày của gia đình như nấu ăn, bắt cá, làm bánh, và các lễ hội của địa phương. Đây là cách tiếp cận gần gũi nhất với văn hoá địa phương, giúp khách du lịch có trải nghiệm sâu sắc hơn về cuộc sống và con người nơi đây. Khách du lịch không chỉ là người đến tham quan mà còn trở thành một thành viên trong gia đình, tạo ra sự gắn kết đặc biệt. Du lịch homestay thường được tổ chức ở các vùng quê, làng bản, nơi còn giữ được vẻ đẹp hoang sơ của thiên nhiên và nét văn hoá bản địa độc đáo. Những khu vực này thường thiếu điều kiện để xây dựng các khách sạn, nhà nghỉ quy mô lớn, vì vậy homestay trở thành lựa chọn lý tưởng. Người dân địa phương không chỉ cung cấp dịch vụ lưu trú mà còn đóng vai trò là hướng dẫn viên du lịch, giúp khách hiểu thêm về đời sống văn hoá và tinh thần của cộng đồng. Du lịch homestay là một hình thức du lịch cộng đồng, đem lại lợi ích kinh tế cho người dân địa phương, đồng thời góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống.

Du lịch homestay mang lại nhiều giá trị tích cực cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Đối với ngành du lịch, nó tạo ra sự đa dạng sản phẩm dịch vụ, không còn đơn thuần là vui chơi giải trí mà là trải nghiệm cuộc sống thực thụ. Du lịch homestay thu hút được nhiều đối tượng khách du lịch, từ đó tăng nguồn thu nhập cho cộng đồng dân cư. Các ví dụ điển hình được nêu trong bài viết là Mai Châu (Hòa Bình) và Sapa (Lào Cai), nơi du lịch homestay đã góp phần nâng cao đời sống người dân, thay đổi diện mạo nông thôn. Tại Mai Châu, du lịch đã trở thành nguồn thu chính, tạo ra nhiều cơ hội việc làm và thúc đẩy phát triển các sản phẩm thủ công mỹ nghệ truyền thống. Ở Sapa, du lịch homestay đã đóng góp đáng kể vào công cuộc xóa đói giảm nghèo, giảm tỷ lệ hộ nghèo đáng kể. Du lịch homestay cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và bảo tồn văn hoá. Việc khuyến khích du lịch cộng đồng giúp nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của người dân, hạn chế tác động tiêu cực của du lịch đối với tài nguyên. Tóm lại, du lịch homestay không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần phát triển bền vững, bảo tồn văn hoá và nâng cao chất lượng cuộc sống cho cộng đồng.

Xã Việt Hải sở hữu vẻ đẹp tự nhiên hoang sơ, tách biệt với không gian đô thị ồn ào, tạo nên sức hút đặc biệt đối với du khách. Tuy nhiên, điều kiện tự nhiên cũng đặt ra một số thách thức cho phát triển du lịch homestay. Địa hình phức tạp đã gây khó khăn cho việc kéo điện lưới, đòi hỏi chi phí đầu tư lớn. Tuy nhiên, vấn đề này đã được giải quyết khi Công ty Điện lực Hải Phòng đầu tư 13,8 tỷ đồng xây dựng trạm biến áp và đường dây cáp ngầm, hoàn thành vào ngày 19/8/2009. Việt Hải nằm trong vùng lõi của Vườn Quốc gia Cát Bà, môi trường tự nhiên trong lành, chưa bị ô nhiễm bởi các hoạt động công nghiệp. Điều này là một lợi thế lớn, thu hút khách du lịch tìm kiếm không gian yên tĩnh và trong lành. Tuy nhiên, chính vị trí nằm trong Vườn Quốc gia cũng đặt ra những yêu cầu khắt khe trong việc bảo tồn môi trường và phát triển du lịch bền vững. Các hoạt động du lịch cần được quản lý chặt chẽ để tránh tác động tiêu cực đến hệ sinh thái. Vẻ đẹp tự nhiên của Việt Hải, với những con đường mòn mạo hiểm, hang núi, khe suối, bãi lầy và rừng cây, tạo nên những trải nghiệm độc đáo cho du khách, đây cũng chính là một điểm mạnh của du lịch homestay tại đây.

Việt Hải có điều kiện an ninh chính trị và xã hội rất tốt. Bộ máy lãnh đạo Đảng, chính quyền và các tổ chức chính trị xã hội ở địa phương đoàn kết, ổn định. Đội ngũ cán bộ năng động, được đào tạo bài bản. Tình hình an ninh trật tự được đảm bảo. Điều đặc biệt là người dân Việt Hải vẫn giữ được nét sống cộng đồng nguyên thủy, tính chất này mang lại cảm giác an toàn và thân thiện cho khách du lịch. Người dân sống gần gũi, giúp đỡ lẫn nhau, tạo nên một không khí ấm áp và tin cậy. Việc này góp phần tạo nên sự an tâm cho du khách khi tham gia du lịch homestay. Sự cởi mở và thân thiện của người dân là một điểm cộng lớn, tạo nên sự hấp dẫn riêng biệt cho du lịch cộng đồng và du lịch homestay tại đây. Đây là một yếu tố quan trọng thu hút khách du lịch, tạo nên trải nghiệm đáng nhớ và khác biệt so với các điểm đến khác. Sự an toàn và thân thiện của môi trường xã hội là nền tảng để phát triển du lịch bền vững.

Việt Hải là xã thuộc vùng 135, điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn. Trước khi phát triển du lịch, người dân chủ yếu dựa vào nông nghiệp, lâm nghiệp và ngư nghiệp, nhưng hiệu quả kinh tế thấp. Việc chuyển đổi sang du lịch là một hướng đi tất yếu để thoát nghèo và phát triển bền vững. Tuy nhiên, việc tham gia của người dân vào hoạt động du lịch homestay vẫn chưa đồng đều. Một số hộ gia đình đã tích cực đầu tư cơ sở vật chất, nhưng vẫn còn nhiều hộ chưa tham gia hoặc tham gia chưa hiệu quả. Ban quản lý du lịch xã cần có chính sách hỗ trợ và khuyến khích người dân tham gia, chia sẻ lợi ích từ hoạt động du lịch. Việc đào tạo và nâng cao trình độ chuyên môn cho người dân trong lĩnh vực dịch vụ du lịch là rất cần thiết. Sự tham gia tích cực của người dân là yếu tố quyết định đến thành công của mô hình du lịch homestay tại Việt Hải, tạo ra trải nghiệm chân thực và ấn tượng cho du khách. Để thu hút được nhiều du khách, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền địa phương và người dân để xây dựng thương hiệu du lịch homestay chất lượng cao.

Việc xây dựng các công trình kiến trúc có vai trò quyết định đến sự phát triển bền vững của du lịch homestay ở Việt Hải. Cần có quy hoạch không gian xây dựng bài bản để bảo tồn kiến trúc truyền thống của làng, tránh tình trạng xây dựng tự phát, phá bỏ những nét riêng biệt vốn có của địa phương. Việc xây dựng cần tuân thủ các mẫu thiết kế phù hợp, giữ gìn và phát huy những nét kiến trúc đặc trưng. Các cơ quan chuyên môn của huyện cần hỗ trợ địa phương trong việc xây dựng quy hoạch và đưa ra các mẫu thiết kế kiến trúc truyền thống phù hợp. Sự phát triển của du lịch homestay cần đi đôi với việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá, kiến trúc. Sự thiếu quy hoạch đã gây ra hậu quả là một số gia đình xây dựng tùy tiện, phá bỏ nếp nhà truyền thống, dẫn đến mất dần những nét đặc trưng vốn có, làm giảm sức hấp dẫn đối với khách du lịch. Do hạn chế về vốn, việc đầu tư của người dân còn nhỏ lẻ, thiếu đồng bộ, ảnh hưởng đến cảnh quan môi trường. Vì vậy, cần có sự hỗ trợ về vốn và hướng dẫn kỹ thuật để đảm bảo tính đồng bộ và chất lượng của các công trình.

Hiện nay, du lịch homestay ở Việt Hải chưa được quan tâm đúng mức về khâu quảng bá. Khách du lịch chủ yếu là khách quốc tế, lượng khách nội địa rất ít. Người viết đề cập đến kết quả khảo sát cho thấy rất ít người dân, ngay cả ở Hải Phòng, biết đến Việt Hải. Đây là một thiếu sót lớn cần khắc phục. Việt Hải cần có chiến lược quảng bá bài bản, tập trung vào các kênh truyền thông đa dạng để thu hút cả khách nội địa và quốc tế. Việc này bao gồm việc xây dựng website, sử dụng mạng xã hội, hợp tác với các công ty du lịch, tham gia các hội chợ du lịch... Cần xây dựng hình ảnh thương hiệu độc đáo, khẳng định những nét riêng biệt của du lịch homestay Việt Hải. Nội dung quảng bá cần tập trung vào những điểm mạnh của Việt Hải như vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ, nét văn hoá độc đáo, và sự thân thiện của người dân. Chỉ khi có chiến lược quảng bá hiệu quả, Việt Hải mới có thể thu hút được nhiều khách du lịch hơn, góp phần phát triển kinh tế địa phương.

Để phát triển du lịch homestay bền vững, cần có kế hoạch nâng cao trình độ chuyên môn cho người dân địa phương. Họ là những người trực tiếp phục vụ khách du lịch, vì vậy chất lượng dịch vụ phụ thuộc rất nhiều vào trình độ của họ. Cần tổ chức các lớp tập huấn về nghiệp vụ du lịch, kỹ năng giao tiếp, tiếng Anh, và các kiến thức liên quan khác. Bên cạnh đó, chính quyền địa phương cần có chính sách hỗ trợ người dân trong việc đầu tư cơ sở vật chất, đảm bảo chất lượng dịch vụ đáp ứng nhu cầu của khách du lịch. Việc hỗ trợ về vốn, hướng dẫn kỹ thuật, và tạo điều kiện tiếp cận các nguồn lực cần thiết cũng rất quan trọng. Sự phát triển du lịch homestay đòi hỏi sự tham gia tích cực của cả cộng đồng. Cần có sự chia sẻ lợi ích công bằng giữa chính quyền, ban quản lý du lịch, và người dân để đảm bảo sự bền vững của mô hình này. Việc nâng cao chất lượng dịch vụ và đảm bảo lợi ích của người dân sẽ giúp duy trì sự phát triển bền vững của du lịch homestay ở Việt Hải.