Quy định Đào tạo Sau Đại học

Luận án tiến sĩ phải có những đóng góp mới về mặt học thuật, được trình bày bằng ngôn ngữ khoa học, vận dụng các lý luận cơ bản của ngành để phân tích, bình luận các luận điểm và kết quả đã đạt được trong các công trình nghiên cứu trước đây. Trên cơ sở đó, luận án cần đặt ra vấn đề mới, giả thuyết mới có ý nghĩa hoặc các giải pháp mới để giải quyết các vấn đề được đặt ra và chứng minh bằng những tư liệu mới. Tác giả luận án phải có cam đoan danh dự về tính trung thực của công trình khoa học. Điều này nhấn mạnh tính độc đáo và tính xác thực của nghiên cứu, không chỉ là tổng hợp kiến thức hiện có mà phải có sự khám phá và đóng góp mới mẻ vào lĩnh vực nghiên cứu. Việc sử dụng tư liệu cần được trích dẫn đầy đủ và minh bạch, tránh đạo văn. Luận án phải đáp ứng các mục tiêu và yêu cầu nêu tại Điều 17 (không được đề cập cụ thể trong đoạn trích), thể hiện sự hiểu biết sâu rộng về chuyên ngành và khả năng nghiên cứu độc lập của nghiên cứu sinh. Nội dung và hình thức của luận án phải đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của một luận án tiến sĩ theo quy định.

Nội dung chủ yếu và các kết quả nghiên cứu của luận án phải được báo cáo ít nhất hai lần tại Hội nghị khoa học của nghiên cứu sinh và/hoặc Hội nghị khoa học chuyên ngành trong nước hoặc quốc tế liên quan đến nội dung đề tài. Điều này nhằm đảm bảo tính phổ biến và chia sẻ kiến thức của nghiên cứu. Bên cạnh đó, nghiên cứu sinh cần công bố ít nhất hai bài báo trên các tạp chí khoa học chuyên ngành có phản biện độc lập, được Hội đồng chức danh Giáo sư Nhà nước tính điểm và nằm trong danh mục các tạp chí khoa học của chuyên ngành đào tạo. Việc đăng bài trên các tạp chí khoa học quốc tế có uy tín được khuyến khích. Yêu cầu này đảm bảo chất lượng nghiên cứu được công nhận rộng rãi trong cộng đồng học thuật, đồng thời đánh giá khả năng truyền đạt kiến thức và kết quả nghiên cứu của nghiên cứu sinh. Các bài báo này cần phản ánh chính xác nội dung chủ yếu của luận án và chất lượng của các bài báo sẽ được Hội đồng đánh giá trong quá trình xem xét luận án. Yêu cầu về công bố trên tạp chí quốc tế nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hội nhập quốc tế trong nghiên cứu khoa học.

Tài liệu tham khảo bao gồm các tài liệu được trích dẫn, sử dụng và đề cập trong luận án. Việc trích dẫn tham khảo có ý nghĩa quan trọng, làm tăng giá trị đề tài nghiên cứu và phát triển năng lực nghiên cứu của người viết, đồng thời tránh hành vi đạo văn. Hai cách trích dẫn phổ biến là hệ thống Harvard (tên tác giả - năm) và hệ thống Vancouver (trích dẫn theo số), trong đó hệ thống Vancouver đang được Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam lựa chọn. Việc sử dụng hoặc trích dẫn kết quả nghiên cứu của người khác phải được dẫn nguồn đầy đủ và rõ ràng. Nếu không chú dẫn tác giả và nguồn tài liệu, luận án sẽ không được duyệt. Khi một thông tin có nhiều người đề cập, nên trích dẫn những nghiên cứu/bài báo/tác giả có uy tín trong chuyên ngành. Danh mục tài liệu tham khảo được sắp xếp theo trình tự sử dụng trong luận án, không phân biệt ngôn ngữ. Tài liệu tham khảo được trích dẫn theo số, không theo tên tác giả và năm. Cần tránh sử dụng luận văn, luận án, website và hạn chế sử dụng sách giáo khoa làm tài liệu tham khảo. Các tài liệu bằng tiếng nước ngoài phải giữ nguyên văn, không phiên âm, không dịch, trừ trường hợp ít người Việt Nam biết thì có thể ghi thêm phần tiếng Việt.

Quá trình bảo vệ luận án tiến sĩ bắt đầu bằng đánh giá luận án cấp cơ sở. Hội đồng đánh giá gồm 7 thành viên, trong đó có ít nhất hai nhà khoa học từ ngoài cơ sở đào tạo. Hội đồng này có trách nhiệm đánh giá toàn diện luận án, bao gồm những kết quả mới, những hạn chế, thiếu sót và yêu cầu nghiên cứu sinh sửa chữa, bổ sung. Hội đồng này sẽ tổ chức từ một đến nhiều phiên họp để thảo luận và góp ý cho luận án trước khi trình lên cấp trường. Sau khi thông qua, Hội đồng đánh giá luận án cấp cơ sở sẽ trình Ban giám hiệu về việc phổ biến luận án đến các đơn vị và cá nhân liên quan, đảm bảo luận án được tiếp cận bởi các nhà khoa học có trình độ tiến sĩ trở lên trong cùng ngành hoặc chuyên ngành. Số lượng cá nhân thuộc trường nhận được tóm tắt luận án không quá một phần tư tổng số cá nhân được gửi.

Trước khi thành lập Hội đồng đánh giá luận án cấp trường, nhà trường sẽ xin ý kiến của hai phản biện độc lập. Đây là những nhà khoa học trong hoặc ngoài nước, có trình độ chuyên môn cao, uy tín khoa học và có chính kiến. Ý kiến của phản biện độc lập đóng vai trò tư vấn quan trọng cho nhà trường trong việc đánh giá chất lượng luận án và quyết định cho nghiên cứu sinh được bảo vệ luận án. Việc lấy ý kiến phản biện độc lập từ nước ngoài được khuyến khích, đặc biệt đối với những luận án thuộc lĩnh vực khoa học cơ bản, kỹ thuật và công nghệ. Nhà trường sẽ căn cứ vào nội dung luận án, tham khảo danh sách các nhà khoa học và đề nghị của Phòng Quản lý đào tạo Sau đại học để lựa chọn phản biện. Hồ sơ gửi cho phản biện bao gồm luận án, tóm tắt luận án, bài báo công bố (đã loại bỏ thông tin về nghiên cứu sinh và người hướng dẫn) và thư mời phản biện. Các phản biện phải là người am hiểu sâu sắc, có uy tín, và độc lập với nghiên cứu sinh.

Sau khi có ý kiến từ phản biện độc lập, nhà trường sẽ thành lập Hội đồng đánh giá luận án cấp trường. Luận án, tóm tắt luận án (tiếng Việt và tiếng Anh), và thông tin về những đóng góp mới của luận án phải được đăng tải công khai trên trang web của trường và Bộ Giáo dục và Đào tạo trước ngày bảo vệ ít nhất 30 ngày (trừ các đề tài mật). Nhà trường có trách nhiệm bố trí đủ nhân lực và điều kiện để tổ chức bảo vệ luận án. Thời gian, địa điểm bảo vệ, và tên đề tài phải được công bố công khai trước ngày bảo vệ ít nhất 10 ngày. Hội đồng thẩm định luận án gồm 7 thành viên, trong đó có ít nhất 4 thành viên chưa tham gia hội đồng đánh giá cấp cơ sở hoặc cấp trường. Thành viên hội đồng phải là các nhà khoa học có uy tín, am hiểu đề tài và có công trình công bố liên quan. Hội đồng này sẽ đưa ra kết luận cuối cùng về chất lượng luận án. Nếu luận án đạt yêu cầu nhưng cần sửa chữa, nghiên cứu sinh sẽ thực hiện việc sửa chữa theo ý kiến của hội đồng và được cấp bằng tiến sĩ sau khi hoàn tất.

Nghiên cứu khoa học là giai đoạn đặc thù và bắt buộc trong quá trình thực hiện luận án tiến sĩ. Tính chất của nghiên cứu (khoa học xã hội nhân văn, khoa học tự nhiên, khoa học kỹ thuật, công nghệ) sẽ quyết định các yêu cầu khác nhau về đánh giá hiện trạng tri thức, giải pháp công nghệ, điều tra, thực nghiệm, suy luận khoa học hay thiết kế giải pháp, thí nghiệm để đạt được tri thức hoặc giải pháp mới. Đây là cơ sở quan trọng để nghiên cứu sinh viết luận án tiến sĩ. Mục tiêu của nghiên cứu khoa học phải phù hợp với mục tiêu luận án. Đơn vị chuyên môn và người hướng dẫn có trách nhiệm tổ chức, bố trí cơ sở vật chất, trang thiết bị và đội ngũ cán bộ hỗ trợ. Đơn vị chuyên môn, người hướng dẫn và nghiên cứu sinh cùng chịu trách nhiệm về tính trung thực, chính xác, tính mới của kết quả nghiên cứu và tuân thủ các quy định về sở hữu trí tuệ trong và ngoài nước. Việc đảm bảo tính trung thực và tính mới của kết quả nghiên cứu là yếu tố then chốt để đánh giá chất lượng luận án.

Hoạt động nghiên cứu khoa học phải phù hợp với mục tiêu của luận án tiến sĩ. Đơn vị chuyên môn và người hướng dẫn có trách nhiệm tổ chức, bố trí cơ sở vật chất, trang thiết bị thí nghiệm và đội ngũ cán bộ nghiên cứu để hỗ trợ nghiên cứu sinh. Điều này cho thấy sự hỗ trợ tích cực từ phía trường học đối với nghiên cứu sinh. Đơn vị chuyên môn, người hướng dẫn và nghiên cứu sinh cùng chịu trách nhiệm về tính trung thực, chính xác và tính mới của kết quả nghiên cứu. Họ phải tuân thủ các quy định về sở hữu trí tuệ của Việt Nam và quốc tế. Sự tham gia đầy đủ của người hướng dẫn và đơn vị đào tạo trong quá trình nghiên cứu, đặc biệt đối với các đề tài nghiên cứu cộng đồng, cũng được nhấn mạnh. Trách nhiệm này bao gồm việc theo dõi, giám sát tiến độ và chất lượng nghiên cứu để đảm bảo luận án đạt tiêu chuẩn. Việc đảm bảo tính trung thực của kết quả nghiên cứu là hết sức quan trọng và có liên quan đến đạo đức nghề nghiệp.

Trong quá trình học tập và thực hiện đề tài luận án, nghiên cứu sinh phải thường xuyên gặp gỡ, xin ý kiến và trao đổi chuyên môn với người hướng dẫn. Họ cần tham gia đầy đủ các buổi sinh hoạt khoa học, viết báo cáo khoa học, và viết ít nhất hai bài báo khoa học đăng trên các tạp chí khoa học có phản biện độc lập. Nghiên cứu sinh cần tham gia các hoạt động khoa học trong và ngoài cơ sở đào tạo, và định kỳ báo cáo kết quả học tập, nghiên cứu với người hướng dẫn và đơn vị chuyên môn (ít nhất 4 lần/năm). Nội dung chính và kết quả nghiên cứu của luận án phải được báo cáo ít nhất hai lần tại hội nghị khoa học của nghiên cứu sinh và/hoặc hội nghị khoa học chuyên ngành trong nước hoặc quốc tế. Yêu cầu này nhằm đảm bảo tính công khai, minh bạch và chất lượng của kết quả nghiên cứu, đồng thời giúp nghiên cứu sinh rèn luyện kỹ năng trình bày và tranh luận khoa học. Nhà trường cũng có trách nhiệm hỗ trợ nghiên cứu sinh trong việc tham dự các hội nghị và công bố kết quả nghiên cứu.

Trước khi bảo vệ luận án tiến sĩ, nghiên cứu sinh phải đạt được một trong các chứng chỉ ngoại ngữ tương đương cấp độ B2 hoặc bậc 4/6 theo Khung tham khảo Châu Âu chung về ngoại ngữ. Chứng chỉ này phải được cấp trong thời hạn 01 năm tính đến ngày trình hồ sơ bảo vệ luận án cấp cơ sở. Chứng chỉ có thể được cấp bởi một trung tâm khảo thí quốc tế có thẩm quyền hoặc một trường đại học trong nước được đào tạo ngành ngoại ngữ tương ứng, với điều kiện đáp ứng các yêu cầu về dạng thức và nội dung kiểm tra theo quy định. Điều này thể hiện tầm quan trọng của việc nghiên cứu sinh phải có khả năng tiếp cận và sử dụng thông tin khoa học quốc tế, một yếu tố quan trọng trong nghiên cứu hiện đại. Các ngôn ngữ được chấp nhận bao gồm Anh, Pháp, Nga, Đức, Trung và Nhật. Yêu cầu này đảm bảo rằng nghiên cứu sinh có đủ khả năng để đọc, hiểu và sử dụng tài liệu khoa học quốc tế trong quá trình nghiên cứu và bảo vệ luận án của mình.

Mỗi nghiên cứu sinh phải hoàn thành 3 chuyên đề tiến sĩ với khối lượng từ 4 đến 6 tín chỉ. Nội dung của ba chuyên đề này sẽ được nghiên cứu sinh sử dụng trong phần tổng quan và/hoặc phần bàn luận của luận án. Nội dung và tên chuyên đề do thầy hướng dẫn quyết định và phải được bộ môn/viện/khoa xem xét, đồng ý. Thông thường, các chuyên đề bao gồm: 1 chuyên đề cơ sở - cơ bản (các vấn đề nghiên cứu cơ bản, nền tảng liên quan đến đề tài); 1 chuyên đề hỗ trợ (các vấn đề liên quan mật thiết, hỗ trợ cho đề tài nghiên cứu); và 1 chuyên đề lâm sàng, cận lâm sàng, hoặc một vấn đề liên quan trực tiếp đến nghiên cứu chính của nghiên cứu sinh. Việc thiết kế các chuyên đề này nhằm mục đích giúp nghiên cứu sinh tự cập nhật kiến thức mới, nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học và giải quyết một số nội dung của đề tài luận án một cách hiệu quả. Ví dụ minh họa về lựa chọn chuyên đề cho các đề tài nghiên cứu về ung thư, ngoại khoa và y tế công cộng được đưa ra để làm rõ hơn yêu cầu này.

Đề tài luận văn thạc sĩ phải được xác định riêng cho từng học viên, không được trùng lặp với các đề tài khác. Đề tài phải phù hợp với chuyên ngành và mã số đào tạo của học viên. Việc giao đề tài cần được thực hiện sớm, muộn nhất là cuối học kỳ thứ hai (cuối năm học đầu tiên). Đề tài thạc sĩ chủ yếu được thực hiện tại các đơn vị của trường, phòng thí nghiệm, bệnh viện trung ương và Hà Nội có trang thiết bị hiện đại và độ tin cậy khoa học cao. Đối với những đề tài nghiên cứu cộng đồng, cần có sự hướng dẫn, theo dõi thường xuyên của thầy hướng dẫn và sự giám sát của đơn vị đào tạo. Yêu cầu về việc thực hiện đề tài tại các cơ sở có trang thiết bị hiện đại nhằm đảm bảo chất lượng và độ tin cậy của kết quả nghiên cứu. Sự giám sát chặt chẽ của thầy hướng dẫn và đơn vị đào tạo đảm bảo quá trình nghiên cứu được thực hiện đúng hướng và đạt chất lượng cao. Mục tiêu là tạo ra những luận văn có giá trị khoa học và thực tiễn.

Sau khi có ý kiến của thầy hướng dẫn, đơn vị đào tạo sẽ gửi đề cương và danh sách dự kiến hội đồng thông qua đề cương lên phòng Sau đại học. Hội đồng này gồm 7 thành viên, bao gồm cả thầy hướng dẫn. Phòng Sau đại học sẽ trình Ban Giám hiệu để ra quyết định thành lập hội đồng thông qua đề cương cho học viên (5 thành viên, có 1 thầy hướng dẫn). Đơn vị đào tạo sẽ tổ chức duyệt đề cương cho học viên. Sau khi thông qua, học viên cần sửa chữa theo góp ý của hội đồng, gửi biên bản và đề cương có xác nhận của chủ tịch hội đồng và thầy hướng dẫn về phòng Sau đại học trong vòng 10 ngày. Thời gian duyệt đề cương là từ tháng 6 đến tháng 10 hàng năm. Nếu quá thời hạn này mà học viên chưa hoàn thành việc thông qua đề cương sẽ phải để lại cùng khóa sau. Hiệu trưởng sẽ ra quyết định về việc giao đề tài và người hướng dẫn cho học viên vào cuối tháng 11 hàng năm. Việc thay đổi đề tài hoặc thầy hướng dẫn chỉ được thực hiện sau khi thông qua đề cương và không quá 2 tháng. Nếu không thể thực hiện đề tài đã duyệt, học viên phải đăng ký đề tài mới với khóa sau.