Nâng cao hiệu quả đòn bẩy tài chính

Đoạn văn này giới thiệu hai khái niệm cốt lõi liên quan đến đòn bẩy hoạt động: chi phí cố định và chi phí biến đổi. Chi phí cố định là những khoản chi không thay đổi dù sản lượng sản phẩm có biến động, bao gồm khấu hao, bảo hiểm, và chi phí quản lý. Ngược lại, chi phí biến đổi thay đổi trực tiếp theo sản lượng, ví dụ như nguyên vật liệu, lao động trực tiếp, và hoa hồng bán hàng. Doanh nghiệp đầu tư vào chi phí cố định với kỳ vọng doanh thu từ sản phẩm bán ra sẽ đủ để trang trải cả chi phí cố định và chi phí biến đổi. Sự hiện diện của chi phí cố định hoạt động giống như một đòn bẩy, tác động lên số lượng sản phẩm tiêu thụ và khuyếch đại sự thay đổi về lợi nhuận hoặc lỗ. Hiểu rõ sự phân bổ chi phí cố định và chi phí biến đổi là then chốt để nắm bắt được bản chất của đòn bẩy hoạt động và dự đoán hiệu quả kinh doanh.

Phần này nhấn mạnh mối quan hệ mật thiết giữa độ bẩy hoạt động và rủi ro của doanh nghiệp. Một mức độ đòn bẩy kinh doanh cao đòi hỏi doanh số bán hàng phải đủ lớn để bù đắp chi phí cố định và đảm bảo lợi nhuận cho cổ đông. Trong thời kỳ suy thoái kinh tế, tỷ lệ đòn bẩy kinh doanh cao có thể trở thành rủi ro lớn, gây áp lực lên lợi nhuận biên và dẫn đến thu hẹp lợi nhuận. Vì vậy, việc đánh giá và quản lý độ bẩy hoạt động là rất quan trọng để giảm thiểu rủi ro và đảm bảo sự ổn định tài chính của doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần có chiến lược phù hợp để đối phó với các biến động của thị trường và giảm thiểu tác động tiêu cực của đòn bẩy hoạt động cao.

Hiểu biết về đòn bẩy hoạt động mang lại nhiều lợi ích cho giám đốc tài chính. Nó là công cụ quan trọng giúp dự đoán tác động của sự thay đổi doanh thu lên lợi nhuận hoạt động (EBIT). Công thức EBIT thay đổi = X% × DOL cho phép tính toán mức độ thay đổi lợi nhuận khi doanh thu tăng hoặc giảm X%. Doanh nghiệp có độ bẩy hoạt động cao sẽ rất nhạy cảm với biến động doanh thu, chỉ cần sự thay đổi nhỏ cũng ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận. Việc nắm bắt được độ bẩy hoạt động giúp doanh nghiệp đưa ra các quyết định chính sách doanh thu và chi phí hiệu quả hơn. Tuy nhiên, các doanh nghiệp có chi phí cố định lớn (máy móc, nhà xưởng…) khó điều chỉnh chi phí đột ngột khi sản lượng thay đổi, tạo ra rủi ro đáng kể nếu nền kinh tế suy giảm mạnh. Nhà đầu tư cần lưu ý đến rủi ro này khi đánh giá doanh nghiệp.

Đòn bẩy tài chính được định nghĩa là việc công ty sử dụng nợ vay để tài trợ phần lớn tài sản. Điều này chỉ được thực hiện khi nhu cầu vốn đầu tư cao vượt quá khả năng tài trợ từ vốn chủ sở hữu. Khoản nợ vay trở thành khoản nợ phải trả, và lãi vay được tính trên số nợ gốc. Doanh nghiệp chỉ nên sử dụng nợ khi tỷ suất sinh lợi trên tài sản cao hơn lãi suất vay nợ, đảm bảo khả năng sinh lời đủ để bù đắp chi phí lãi vay. Việc sử dụng đòn bẩy tài chính cần được cân nhắc kỹ lưỡng, vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến cấu trúc vốn và khả năng sinh lời của doanh nghiệp. Hiểu rõ khái niệm này là bước đầu tiên để đánh giá hiệu quả sử dụng đòn bẩy tài chính.

Thu nhập trên mỗi cổ phần (EPS - Earning Per Share) là một chỉ tiêu quan trọng phản ánh hiệu quả sử dụng đòn bẩy tài chính. EPS cao cho thấy doanh nghiệp sử dụng đòn bẩy tài chính hiệu quả. Chỉ tiêu này thường được so sánh với chỉ tiêu của năm trước để đánh giá sự cải thiện. EPS được kết hợp với tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) để đánh giá toàn diện hơn. Ví dụ, nếu ROE tăng nhanh hơn tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản, điều đó cho thấy việc sử dụng nợ vay đã mang lại hiệu quả, làm tăng tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu. Việc theo dõi và phân tích các chỉ tiêu này giúp đánh giá hiệu quả sử dụng vốn vay và đưa ra quyết định tài trợ phù hợp. Nhà đầu tư rất quan tâm đến ROE vì nó thể hiện khả năng sinh lời của mỗi đồng vốn đầu tư vào doanh nghiệp.

Đòn bẩy tài chính, mặc dù mang lại lợi thế về mặt tăng cường hiệu quả hoạt động, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro tài chính đáng kể. Khi doanh nghiệp gia tăng sử dụng nợ, rủi ro tài chính cũng tăng theo, khiến nhà đầu tư yêu cầu tỷ suất sinh lời cao hơn. Ban đầu, hiệu ứng tiết kiệm thuế từ vốn vay có thể lớn hơn sự gia tăng tỷ suất sinh lời đòi hỏi, làm giảm chi phí sử dụng vốn. Tuy nhiên, khi vượt quá giới hạn nhất định, nguy cơ mất khả năng thanh toán tăng cao, lãi suất vay tăng, và chi phí sử dụng vốn cũng tăng theo. Do đó, doanh nghiệp cần thận trọng trong việc sử dụng đòn bẩy tài chính, tránh việc sử dụng quá mức dẫn đến rủi ro không kiểm soát được. Sự cân bằng giữa lợi ích và rủi ro là chìa khóa để sử dụng đòn bẩy tài chính hiệu quả.

Hiệu quả của đòn bẩy tài chính phụ thuộc vào nhiều yếu tố, cả chủ quan và khách quan. Các yếu tố chủ quan bao gồm tâm lý của nhà quản trị tài chính (bảo thủ hay mạo hiểm), ảnh hưởng trực tiếp đến mức độ sử dụng nợ. Trình độ của người lãnh đạo cũng rất quan trọng, vì sự hiểu biết thấu đáo về đòn bẩy tài chính giúp sử dụng đòn bẩy một cách hiệu quả, tránh những hậu quả tiêu cực. Uy tín của doanh nghiệp trên thị trường cũng là yếu tố quan trọng, ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận nguồn vốn vay và chi phí vay. Chi phí lãi vay là nhân tố khách quan quan trọng, chi phí vay thấp khuyến khích doanh nghiệp sử dụng nhiều nợ hơn, và ngược lại. Các yếu tố khách quan khác như thiên tai, lũ lụt… cũng có thể ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng đòn bẩy tài chính.

Do quy luật khan hiếm nguồn lực, việc nâng cao hiệu quả sử dụng đòn bẩy tài chính là rất cần thiết đối với doanh nghiệp. Sử dụng đòn bẩy tài chính hiệu quả giúp tối ưu hóa nguồn lực vốn có, tăng hiệu quả sử dụng vốn cổ phần thường. Tuy nhiên, sử dụng không khoa học có thể làm giảm hiệu quả, thậm chí dẫn đến phá sản. Tình hình kinh tế vĩ mô cũng ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng đòn bẩy tài chính. Nền kinh tế thịnh vượng tạo điều kiện thuận lợi, còn nền kinh tế suy thoái làm giảm hiệu quả. Vì vậy, việc nâng cao hiệu quả sử dụng đòn bẩy tài chính là một công việc quan trọng đối với doanh nghiệp và nền kinh tế.

Công ty Cổ phần Hóa chất Vật liệu Điện Hải Phòng chính thức hoạt động từ ngày 22/3/2004 theo Luật Doanh nghiệp. Trước đó, công ty là doanh nghiệp nhà nước hoạt động theo cơ chế bao cấp. Hiện nay, công ty hoạt động theo cơ chế thị trường, với vốn điều lệ do cổ đông đóng góp. Công ty có lịch sử sản xuất và xuất khẩu giấy vàng mã sang Đài Loan trong nhiều năm, với tổng sản lượng khoảng 28.500 tấn (trung bình 5700 tấn/năm), tạo việc làm ổn định cho 306 lao động. Để đảm bảo nguồn nguyên liệu, công ty đang đầu tư nhà máy sản xuất giấy đế tại Hòa Bình (dự kiến 3.000 tấn/năm) và nghiên cứu đầu tư tại Thanh Hóa. Bên cạnh sản xuất, công ty còn hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ (lữ hành, vận tải, kho ngoại quan), xuất khẩu giấy vàng mã và cao su tự nhiên, và nhập khẩu hàng hóa đáp ứng hoạt động kinh doanh nội địa. Thông tin này cung cấp bối cảnh hoạt động của công ty, giúp hiểu rõ hơn về tình hình tài chính và việc sử dụng đòn bẩy.

Năm 2011, nguồn vốn chủ sở hữu của công ty tăng hơn 11 tỷ đồng so với năm 2010 (tăng 19.80%), chủ yếu do kêu gọi đầu tư. Tuy nhiên, tỷ trọng vốn chủ sở hữu lại giảm (từ 13.04% năm 2010 xuống 12.8% năm 2011), cho thấy sự phụ thuộc vào vốn vay. Vốn vay tăng đáng kể (chiếm 87% năm 2011), trong đó vốn vay ngắn hạn chiếm tỷ trọng lớn hơn vốn vay dài hạn. Tiền và các khoản tương đương tiền tăng mạnh (134.71% so với năm 2010), cho thấy công ty tăng cường khả năng thanh toán. Tuy nhiên, hàng tồn kho cũng tăng đáng kể (5.02%), do đầu tư trang thiết bị mới và lượng hàng bán ra không như dự kiến. Tổng lợi nhuận sau thuế năm 2011 tăng 188.68% so với năm 2010, nhưng doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ lại giảm 23,842,875,000 đồng. Hệ số thanh toán nhanh năm 2011 là 0.54 lần, thấp hơn năm 2010 (0.46 lần), cho thấy tài sản tương đương tiền ít và vòng quay vốn nhanh.

Dữ liệu báo cáo tài chính chưa thể hiện đầy đủ thực trạng sử dụng đòn bẩy của công ty. Vì vậy, cần sử dụng các chỉ số tài chính để phân tích sâu hơn. Khả năng thanh toán lãi vay năm 2011 tăng lên 1.67 lần so với năm 2010, cho thấy tốc độ tăng của EBIT cao hơn tốc độ tăng của lãi vay. ROE năm 2011 tăng đáng kể (14.32% so với 6.09% năm 2010), do cả lợi nhuận ròng và vốn chủ sở hữu đều tăng. ROA năm 2011 cũng tăng lên 1.83 lần so với 0.79 lần năm 2010, chủ yếu do tăng lợi nhuận ròng và tổng tài sản. Tuy nhiên, ROA vẫn còn thấp, cần nỗ lực cải thiện. Hệ số nợ cao (87%) là một rủi ro đáng kể, cần có biện pháp giảm hệ số nợ để ổn định tình hình tài chính và giảm rủi ro.

Độ nghiêng đòn bẩy tổng hợp (DTL) năm 2010 là 9.34, cho thấy sự nhạy cảm của lợi nhuận với biến động doanh thu. Công ty cần có biện pháp cải thiện DTL. Hệ số nợ cao (87%) đòi hỏi công ty phải có biện pháp giảm nợ ngắn hạn để giảm rủi ro. Giảm các khoản phải thu khó đòi, đặc biệt là công nợ của T.T.K Chemicals Corporation (có thể thông qua bù trừ công nợ), là rất cần thiết. Tăng doanh thu bằng cách khai thác thị trường và mở rộng sản xuất kinh doanh là biện pháp quan trọng để tăng lợi nhuận. Công ty cần chú trọng vào sản phẩm hóa chất NaOH (chiếm tỷ trọng doanh thu lớn) và tiếp tục tận dụng lợi thế độc quyền trong xuất khẩu giấy vàng mã. Ban lãnh đạo cần tiếp tục nỗ lực để cải thiện hiệu quả hoạt động của công ty.

Một trong những biện pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả sử dụng đòn bẩy là giảm các khoản phải thu. Số dư phải thu cao chiếm dụng vốn, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn và hoạt động tài chính. Công ty cần có các phương hướng và biện pháp cụ thể để kiểm soát và nhanh chóng thu hồi công nợ. Nếu các phương pháp thông thường như gọi điện, gửi thư nhắc nhở không hiệu quả, công ty cần xem xét lại hợp tác với khách hàng, có thể thỏa thuận không thanh toán nợ cũ thì không ký hợp đồng mới, hoặc yêu cầu đặt cọc, tạm ứng. Trong trường hợp công ty T.T.K Chemicals Corporation – một khoản nợ khó đòi nhưng lại là nhà cung cấp nguyên vật liệu, thay vì đòi nợ cứng nhắc, công ty có thể áp dụng biện pháp bù trừ công nợ để tiết kiệm chi phí và thuận tiện hơn trong thanh toán.

Để tăng hiệu quả sử dụng đòn bẩy, công ty cần tăng doanh thu. Độ bẩy tổng hợp cho thấy mối quan hệ giữa doanh thu và tỷ suất lợi nhuận vốn chủ sở hữu (hoặc EPS). Tăng doanh thu sẽ làm tăng tỷ suất lợi nhuận. Công ty cần khai thác thị trường, mở rộng sản xuất kinh doanh để đạt được mục tiêu này. Cụ thể, đối với mặt hàng vàng mã, mặc dù đã đạt được doanh thu tốt nhờ xuất khẩu (năm 2011 đạt 5.530 tấn, tăng 6.03% so với năm 2010, giá tăng 4.3%), doanh thu vẫn chưa đủ bù đắp cho sự giảm sút của mặt hàng hóa chất. Công ty cần tìm giải pháp để tăng doanh thu mặt hàng hóa chất, có thể bằng cách chú trọng vào sản phẩm NaOH (hóa chất phổ biến, chiếm tỷ trọng doanh thu lớn) và áp dụng các chính sách khuyến mãi để thu hút khách hàng. Việc cạnh tranh với các đối thủ như Công ty TNHH thương mại quốc tế Nguyên Phát Tây An và Công ty giấy Nine Dragon (Cửu Long) trên thị trường xuất khẩu cần được xem xét kỹ lưỡng, tận dụng lợi thế về giá và chất lượng sản phẩm.