Chương trình Ngữ văn lớp 9

Đoạn văn mở đầu đề cập đến việc học sinh cần dành sự quan tâm thích đáng cho môn học. Trong chương trình, phần Văn học chiếm đến 81 tiết, gần một nửa thời lượng. Sinh viên sẽ tiếp tục học văn học trung đại với các đoạn trích văn xuôi và tiểu thuyết có nội dung phong phú hơn. Đặc biệt, lần đầu tiên, sinh viên được học thể loại truyện thơ thông qua hai tác phẩm tiêu biểu là Truyện Kiều và Truyện Lục Vân Tiên. Điều này cho thấy tầm quan trọng của hai tác phẩm này trong chương trình văn học trung đại, nhấn mạnh giá trị văn chương và tính đại diện của chúng cho thể loại truyện thơ. Việc đưa hai tác phẩm này vào chương trình học nhằm mục đích giúp sinh viên tiếp cận với những tinh hoa của văn học trung đại, hiểu rõ hơn về cốt truyện, nghệ thuật, cũng như giá trị tư tưởng mà tác phẩm mang lại. Sự lựa chọn này cho thấy sự đầu tư và chú trọng của chương trình vào việc đào tạo sinh viên có kiến thức sâu rộng và toàn diện về văn học dân tộc.

Một đoạn trích đề cập đến cụm từ “bến duyên tơ” trong Truyện Kiều. Thông thường, người ta hiểu “bến duyên” gần gũi với câu tục ngữ “Lửa gần rơm lâu ngày cũng bén”. Tuy nhiên, trong nghề dệt tơ, khi tơ bắt đầu quấn vào guồng thì người thợ gọi là “tơ bén”. Việc Nguyễn Du sử dụng cụm từ “bến duyên tơ” cho thấy sự am hiểu sâu sắc của ông về nghề thủ công, và tài năng trong việc trau chuốt ngôn ngữ, kết hợp hài hòa giữa yếu tố đời sống thực tiễn và nghệ thuật ngôn từ. Điều này chứng tỏ sự tinh tế và công phu của Nguyễn Du trong việc chọn lọc ngôn từ, giúp cho tác phẩm thêm phần sống động và giàu hình ảnh. Phân tích này cho thấy sự am hiểu sâu sắc của Nguyễn Du về đời sống xã hội và tài năng xuất chúng trong việc sử dụng ngôn ngữ để tạo nên những hình ảnh giàu sức gợi, thể hiện sự tinh tế và sâu sắc trong nghệ thuật miêu tả của ông.

Đoạn trích về Lục Vân Tiên đề cập đến xuất thân, tài năng và hành trình của nhân vật chính. Lục Vân Tiên, quê ở huyện Đồng Thành, tài giỏi văn võ. Trên đường về thăm cha mẹ, chàng đã đánh tan bọn cướp và cứu được Kiều Nguyệt Nga, thể hiện lòng hiệp nghĩa. Sau đó, chàng tiếp tục hành trình, kết bạn với Hín Minh. Tuy nhiên, Lục Vân Tiên sau đó bị hãm hại, chết oan uổng. Kiều Nguyệt Nga, một nhân vật nữ tính, chung thủy, đã chịu nhiều đau khổ và cuối cùng tự vẫn khi nghe tin Lục Vân Tiên đã mất. Cốt truyện xoay quanh hành trình của Lục Vân Tiên, từ việc thể hiện tài năng đến việc gặp gỡ và cứu giúp người khác, cho thấy sự dũng cảm, chính nghĩa và lòng trắc ẩn của nhân vật. Số phận bi thảm của Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc, đồng thời phản ánh những bất công và khổ đau trong xã hội phong kiến.

Đoạn văn giới thiệu Truyền kỳ mạn lục, một tác phẩm viết bằng chữ Hán, chịu ảnh hưởng của truyện truyền kỳ Trung Quốc. Tuy nhiên, tác phẩm này không chỉ đơn thuần kế thừa mà còn khai thác các truyền thuyết, sử sách và dân gian Việt Nam. Nhân vật chính thường là những người phụ nữ đức hạnh, khao khát cuộc sống yên bình, nhưng lại bị cuốn vào những cảnh ngộ éo le, oan khuất, bất hạnh. Một số nhân vật khác là những người trí thức có tâm huyết, bất mãn với thời cuộc, không chịu hòa mình vào vòng danh lợi chật chội. Chuyện người con gái Nam Xương là một trong hai mươi truyện của tác phẩm. Truyền kỳ mạn lục không chỉ mang giá trị văn chương, mà còn phản ánh hiện thực xã hội phong kiến, khát vọng sống yên bình của con người, và sự bất lực trước thế lực tàn bạo. Thể loại truyền kỳ với yếu tố kỳ ảo, hoang đường được sử dụng để tạo nên sự hấp dẫn và cuốn hút cho người đọc.

Tác phẩm gồm 88 mẩu chuyện nhỏ, viết theo thể tùy bút, ghi chép tản mạn về các thứ lễ nghi, phong tục, tập quán… Tác giả ghi chép những việc xảy ra trong xã hội lúc đó, viết về một số nhân vật, di tích lịch sử, khảo cứu về địa dư, chủ yếu là vùng Hải Dương quê ông. Tất cả những nội dung ấy đều được trình bày một cách giản dị, sinh động và rất hấp dẫn. Vò trung tú bút không chỉ có giá trị văn chương đặc sắc mà còn cung cấp những tài liệu quý về sử học, địa lý, xã hội học. Tính chất ghi chép tản mạn, không cần hệ thống, kết cấu chặt chẽ của tác phẩm phản ánh tính chất tự nhiên, chân thực của đời sống xã hội thời bấy giờ. Việc tập trung miêu tả đời sống ở vùng Hải Dương đã góp phần làm phong phú thêm bức tranh văn học của Việt Nam, cho thấy sự đa dạng và phong phú của văn hóa vùng miền.

Đoạn văn nhắc đến việc học sinh cần quan tâm đến môn học và thời lượng dành cho môn Văn học. Chương trình học sẽ tiếp tục với văn học trung đại, bao gồm các đoạn trích văn xuôi và tiểu thuyết. Đặc biệt, sinh viên sẽ được học thể loại tiểu thuyết lịch sử qua hồi mười bảy của Hoàng Lê nhất thống chí, miêu tả sự kiện vua Quang Trung đại phá quân Thanh. Điều này cho thấy tầm quan trọng của Hoàng Lê nhất thống chí trong việc hiểu về lịch sử và văn học Việt Nam. Tác phẩm được viết bằng chữ Hán, ghi chép về sự thống nhất của vương triều nhà Lê, cũng có thể xem là tiểu thuyết lịch sử với 17 hồi. Đoạn trích tập trung vào hồi mười bảy, miêu tả sự kiện vua Quang Trung đại phá quân Thanh, một trong những sự kiện quan trọng nhất trong lịch sử Việt Nam. Sự kiện này không chỉ thể hiện tài năng quân sự xuất chúng của Quang Trung mà còn cho thấy tinh thần yêu nước, ý chí quật cường của dân tộc Việt Nam trong cuộc đấu tranh giành độc lập, tự chủ.

Đoạn trích miêu tả sự chuẩn bị chu đáo và mưu lược sắc bén của Quang Trung trước khi tiến đánh quân Thanh. Việc sử dụng ván ghép làm bức chắn, cách sắp xếp quân lính thành trận chữ nhất, và việc Quang Trung cưỡi voi đi đốc thúc quân lính cho thấy sự chỉ huy tài tình. Chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa không chỉ là thắng lợi quân sự mà còn là thắng lợi về mặt mưu lược, thể hiện sự thông minh, nhanh trí và quyết đoán của Quang Trung. Việc sử dụng nghi binh ở phía đông và sự xuất hiện bất ngờ của quân voi đã làm cho quân Thanh thêm hoang mang, dẫn đến sự thất bại thảm hại. Mô tả trận đánh diễn ra nhanh chóng, quyết liệt, quân Thanh bỏ chạy tán loạn, cho thấy sức mạnh áp đảo của quân Tây Sơn. Đây là một ví dụ điển hình về nghệ thuật quân sự và sự lãnh đạo tài ba của Quang Trung.

Sau khi đánh thắng quân Thanh, Quang Trung không chủ trương truy kích mạnh mẽ mà chỉ cho quân sĩ nghỉ ngơi, dưỡng sức. Ông cho rằng nếu cứ đuổi đánh mãi thì việc binh đao không bao giờ dứt. Điều này thể hiện tầm nhìn xa trông rộng của Quang Trung, không chỉ nghĩ đến thắng lợi quân sự tức thời mà còn tính toán đến sự phát triển lâu dài của đất nước. Sự kiện này cũng được so sánh với những cuộc chiến tranh trước đây, trong đó các vị vua như Đinh Tiên Hoàng, Lê Đại Hành… đều đã có những chiến thắng vẻ vang trước ngoại xâm. Chiến thắng của Quang Trung không chỉ là một chiến thắng quân sự đơn thuần mà còn mang ý nghĩa to lớn về mặt chính trị, khẳng định sức mạnh và tinh thần quật cường của dân tộc Việt Nam. Đó là một chiến thắng lịch sử, thể hiện tài năng quân sự, trí tuệ và tầm nhìn của Quang Trung, và để lại bài học quý giá về nghệ thuật quân sự và chiến lược quốc gia.

Đoạn trích phản ánh cuộc sống của người lính trong chiến tranh. Hình ảnh người lính chiến đấu dũng cảm, hy sinh vì Tổ quốc được khắc họa rõ nét. Có những người lính đã hy sinh cả tính mạng để bảo vệ quê hương, đất nước. Những câu chuyện về các trận đánh, về sự hy sinh anh dũng của người lính được kể lại một cách chân thực, sống động. Cụm từ “tích tiểu thành đại” được sử dụng để nói về sự kiên trì, bền bỉ của người lính trong cuộc chiến đấu lâu dài. Đoạn trích thể hiện tinh thần yêu nước, ý chí quật cường và sự hy sinh cao cả của người lính Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm. Những câu chuyện này mang tính chất hồi ký, ghi lại những trải nghiệm thực tế của người lính, giúp người đọc hiểu rõ hơn về cuộc sống và tinh thần của họ trong thời chiến.

Đoạn trích này kể về câu chuyện của một người cha trong chiến tranh, thể hiện tình cảm sâu sắc đối với con gái. Người cha đã dùng vỏ đạn của quân Mỹ để làm một chiếc lược ngà tặng con gái. Hình ảnh người cha tỉ mẩn, cẩn thận làm từng chiếc răng lược, khắc dòng chữ “Yêu nhớ tặng Thu con của ba” cho thấy tình yêu thương sâu sắc dành cho con. Mặc dù chiếc lược chưa được chải cho con gái, nhưng nó như ghi lại phần nào tâm trạng của người cha. Câu chuyện này không chỉ miêu tả về công việc làm lược ngà mà còn nhấn mạnh tình cảm cha con sâu đậm. Những đêm nhớ con, người cha lại lấy chiếc lược ra ngắm nghía và mài lên tóc cho chiếc lược thêm bóng, thêm mượt. Câu chuyện kết thúc bi thảm khi người cha hy sinh trong chiến tranh, để lại sự tiếc thương trong lòng người đọc.

Tình cảm cha con được miêu tả một cách xúc động. Người cha dù trong hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt vẫn luôn dành sự quan tâm, yêu thương cho con gái. Chiếc lược ngà không chỉ là một món quà vật chất mà còn là biểu tượng cho tình yêu thương, sự hy sinh thầm lặng của người cha. Câu chuyện cũng đề cập đến sự nghịch ngợm, bướng bỉnh của đứa trẻ, phản ánh tâm lý thường tình của trẻ nhỏ. Sự đối lập giữa hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt với tình cảm gia đình ấm áp càng làm nổi bật giá trị của tình thân. Câu chuyện khép lại với cái chết của người cha, càng làm tăng thêm sự xúc động, tiếc thương. Đây là một câu chuyện giàu cảm xúc, phản ánh sâu sắc tình cảm gia đình trong thời chiến.