Mối quan hệ giữa các môn Kế toán

Mặc dù Khoa Kế toán đã đạt được nhiều thành tích đáng kể trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nền kinh tế phát triển và hội nhập, nhưng chất lượng đào tạo vẫn chưa được như mong muốn. Nội dung giảng dạy chưa thực sự đáp ứng được tính đặc thù của đối tượng, chưa khuyến khích sự tìm tòi, sáng tạo của sinh viên. Nhiều bài giảng thiếu tính thực tiễn, khiến sinh viên có tâm lý học cho xong, học để thi chứ không học để áp dụng vào thực tế công việc. Điều này dẫn đến ý thức học tập không tích cực, học đối phó, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng đào tạo kế toán - kiểm toán. Để khắc phục, cần có sự thay đổi căn bản trong phương pháp giảng dạy, đảm bảo tính thực tiễn và khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tế công việc tương lai. Giảng viên cần có kiến thức chuyên môn vững vàng, phương pháp giảng dạy hiện đại, cuốn hút, am hiểu thực tiễn để truyền cảm hứng cho sinh viên, thúc đẩy sự tự giác và say mê học hỏi.

Để nâng cao chất lượng đào tạo, việc đổi mới phương pháp giảng dạy là điều cần thiết. Cần kết hợp nhiều phương pháp giảng dạy khác nhau như diễn giảng, nêu vấn đề, sử dụng tình huống thực tế và công nghệ thông tin hỗ trợ. Tuy nhiên, không nên tuyệt đối hóa bất kỳ phương pháp nào, tránh sự đơn điệu và nhàm chán. Việc sử dụng công nghệ thông tin cần được khai thác triệt để, phục vụ cho việc xây dựng giáo án, biểu đồ, sơ đồ… nhưng không phải cứ sử dụng công nghệ là đã đổi mới phương pháp giảng dạy. Bên cạnh đó, cần thành lập và duy trì hiệu quả các câu lạc bộ học thuật, tổ chức hội thảo, tọa đàm để trang bị cho sinh viên những phương pháp học tập hiện đại, xây dựng mục tiêu và thái độ học tập đúng đắn. Việc giao lưu với những người thành công trong lĩnh vực kế toán - kiểm toán cũng rất quan trọng để thắp sáng ước mơ, hoài bão cho sinh viên. Quan trọng nhất là cần lắng nghe và giải quyết những vướng mắc của sinh viên.

Một trong những khó khăn lớn nhất là sự lười biếng và thụ động trong học tập của sinh viên. Nhiều sinh viên thiếu ý thức tự giác, không chủ động tìm hiểu sâu sắc các chuẩn mực kế toán, chỉ học để đạt điểm số, dẫn đến hiểu biết mơ hồ và không thể vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Họ chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc nghiên cứu hệ thống chuẩn mực kế toán, cho rằng những kiến thức không cần thiết cho việc thi cử thì không cần học. Bên cạnh đó, sự chênh lệch lớn giữa lý thuyết và thực tế cũng là một trở ngại. Kiến thức được học ở trường đôi khi lạc hậu, chưa cập nhật những thay đổi mới nhất của chuẩn mực kế toán. Giảng viên cần hướng dẫn sinh viên cách tìm đọc những case study thực tế để áp dụng lý thuyết, giúp thu hẹp khoảng cách lý thuyết - thực hành và tăng hứng thú học tập. Thêm vào đó, thiếu tính chủ động, phụ thuộc vào giảng viên, khả năng đọc hiểu tiếng Anh kém cũng là những nguyên nhân khiến sinh viên gặp khó khăn trong việc nghiên cứu và áp dụng kiến thức vào thực tế.

Để nâng cao hiệu quả học tập và chất lượng đào tạo, cần rà soát lại nội dung các môn học kế toán để tránh trùng lặp, giảm tải những vấn đề quá phức tạp, cân đối thời lượng giảng dạy. Thường xuyên cập nhật kiến thức mới, chuẩn mực kế toán quốc tế và Việt Nam, giúp sinh viên hiểu bản chất của việc xử lý các nghiệp vụ kế toán. Giảng viên cần chủ động xây dựng bài giảng theo quy định kế toán hiện hành và điều chỉnh bài tập tương ứng. Phát huy hiệu quả làm việc nhóm, khuyến khích sinh viên ôn tập kiến thức cũ, tìm kiếm tài liệu tham khảo đáng tin cậy từ nhiều nguồn khác nhau, cả trực tuyến và thư viện. Ứng dụng mô hình lớp học nghịch đảo, sinh viên tự học trước ở nhà, thời gian trên lớp dành cho thảo luận, giải quyết vấn đề. Tất cả nhằm giúp sinh viên chủ động hơn trong học tập, nắm vững kiến thức chuyên môn, và tự tin hơn khi bước vào nghề nghiệp kế toán - kiểm toán.

Văn bản nhấn mạnh tầm quan trọng của môn Kế toán như là nền tảng cơ sở cho môn Kiểm toán. Kiến thức kế toán vững chắc là điều kiện tiên quyết để sinh viên có thể học tốt và hiểu sâu sắc các nguyên tắc, chuẩn mực và quy định trong kiểm toán. Nếu không nắm vững kiến thức kế toán, sinh viên sẽ gặp rất nhiều khó khăn, thậm chí không thể hiểu được các khái niệm và phương pháp trong kiểm toán. Mối quan hệ này được minh họa qua việc hiểu biết về các nguyên tắc kế toán, các chuẩn mực kế toán là điều kiện cần thiết để đánh giá tính phù hợp của thông tin được kiểm toán. Do đó, việc học tốt các môn kế toán là nền tảng để học tốt các môn kiểm toán. Tài liệu cũng đề cập đến việc hiểu biết về kế toán sẽ giúp sinh viên hiểu rõ hơn về công việc của kiểm toán viên và ứng dụng kiến thức kế toán vào thực tiễn công việc kiểm toán.

Không chỉ mối quan hệ giữa Kế toán và Kiểm toán được đề cập, mà tài liệu cũng chỉ ra mối liên hệ chặt chẽ giữa các môn học Kiểm toán với nhau trong chương trình đào tạo. Kiểm toán căn bản cung cấp kiến thức cơ bản, các khái niệm nền tảng về kiểm toán, tạo tiền đề cho việc học các môn kiểm toán nâng cao và chuyên sâu hơn. Các môn kiểm toán nâng cao sẽ phức tạp hơn, nhưng việc nắm vững kiến thức ở các môn kiểm toán cơ bản sẽ giúp sinh viên dễ dàng tiếp thu kiến thức ở các môn học sau này. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học tập có hệ thống, từng bước xây dựng kiến thức vững chắc trên nền tảng kiến thức đã có, tránh tình trạng học lệch, học không hiểu bài, ảnh hưởng đến khả năng ứng dụng thực tiễn sau này.

Để học tốt các môn kế toán và kiểm toán, sinh viên cần chủ động trong quá trình học tập. Việc tự đọc giáo trình, tài liệu tham khảo trước khi đến lớp, ghi chú những nội dung khó hiểu để trao đổi với giảng viên là rất quan trọng. Điều này giúp sinh viên nắm bắt được khái quát bài học, tập trung vào ý chính và có nhiều thời gian hơn để suy nghĩ, phát triển quan điểm cá nhân. Học nhóm và thảo luận nhóm khi làm bài tập cũng được khuyến khích. Việc chia sẻ kiến thức, cùng giải quyết vấn đề trong nhóm giúp sinh viên nắm vững kiến thức hơn, giải đáp được những thắc mắc và tiết kiệm thời gian. Cuối cùng, việc vận dụng sơ đồ tư duy để hệ thống hóa kiến thức được xem là một phương pháp hiệu quả, giúp sinh viên ghi nhớ và liên hệ các dữ kiện với nhau một cách logic và dễ hiểu, đặc biệt hữu ích với khối lượng kiến thức lý thuyết lớn và mang tính trừu tượng của môn Nguyên lý kế toán.

Đoạn văn này vận dụng hai nguyên lý cơ bản của triết học là nguyên lý về mối liên hệ phổ biến và nguyên lý về sự phát triển để phân tích nội dung của kế toán. Nguyên lý về mối liên hệ được minh chứng qua việc các khái niệm, bản chất, tài khoản, chứng từ, tính giá, báo cáo kế toán… đều có mối liên hệ chặt chẽ, mật thiết với nhau. Chúng được xâu chuỗi lại với nhau thành một hệ thống logic: cách phân loại kế toán ảnh hưởng bởi nguyên tắc kế toán; đối tượng kế toán là cơ sở xác định tài khoản; chứng từ kế toán phục vụ cho việc tính giá và ghi sổ; và cuối cùng là báo cáo kế toán tổng hợp kết quả. Nguyên lý về sự phát triển được thể hiện rõ trong chương về đối tượng kế toán, nhấn mạnh sự vận động, chuyển hóa không ngừng của tài sản và nguồn vốn trong quá trình tái sản xuất. Việc nghiên cứu đối tượng kế toán cần xem xét cả trạng thái tĩnh và động, cả tài sản hiện có và sự biến động của nó. Phương pháp luận này cho thấy kế toán không chỉ là việc ghi chép đơn thuần mà là quá trình phản ánh sự vận động và phát triển của doanh nghiệp.

Văn bản tiếp tục đề cập đến việc vận dụng nguyên tắc toàn diện của triết học vào hoạt động kiểm toán. Nguyên tắc này cho rằng muốn hiểu được sự vật, hiện tượng cần phải nhìn bao quát và nghiên cứu các mặt, các mối liên hệ của nó. Trong kiểm toán, điều này có nghĩa là kiểm toán viên không nên chỉ tập trung vào thông tin tài chính mà cần phải khảo sát toàn diện về đơn vị được kiểm toán, bao gồm điều kiện kinh tế, xu hướng tài chính, quy định của nhà nước và ngành, lịch sử phát triển, đặc thù sản xuất kinh doanh, hệ thống kiểm soát nội bộ, các bên liên quan và quan hệ tài chính. Việc hiểu rõ những yếu tố này giúp kiểm toán viên xác định mức độ ảnh hưởng của chúng đến thông tin tài chính và lựa chọn phương pháp kiểm toán phù hợp. Mỗi sự vật, hiện tượng đều có bản chất riêng và được biểu hiện dưới nhiều hình thái, đòi hỏi kiểm toán viên phải có cái nhìn tổng thể, đa chiều để đưa ra kết luận chính xác. Ví dụ được đưa ra là việc tính khấu hao, giá trị hao mòn cần được xem xét toàn diện trong bối cảnh hoạt động của doanh nghiệp.

Mỗi doanh nghiệp được ví như một tế bào của xã hội, hoạt động sản xuất kinh doanh của nó đóng góp vào sự phát triển của toàn bộ nền kinh tế. Công tác kế toán trong doanh nghiệp phải tuân thủ pháp luật, chính sách kinh tế của nhà nước, nhưng cũng cần phát huy tính chủ động, sáng tạo. Việc phân bổ nguồn lực trong doanh nghiệp phải dựa trên cơ sở yêu cầu của từng bộ phận sản xuất, nhưng không thể tách rời mục tiêu chung của doanh nghiệp. Tài liệu nhấn mạnh sự cần thiết của việc hiểu biết triết học để có cái nhìn toàn diện, khách quan trong hoạt động kế toán và kiểm toán. Triết học được coi là nền tảng tư duy, nhận thức cho mọi lĩnh vực, trong đó có kiểm toán – một lĩnh vực quan trọng trong nền kinh tế. Việc vận dụng nguyên lý biện chứng trong phân tích, lý giải các đối tượng kiểm toán giúp đảm bảo tính độc lập, khách quan của hoạt động kiểm toán và tính đúng đắn của các kết luận.

Phần này nhấn mạnh vai trò quan trọng của kế toán trong hoạt động của doanh nghiệp, xem doanh nghiệp như một tế bào của xã hội, sự lớn mạnh của doanh nghiệp đóng góp vào sức mạnh của nền kinh tế. Hoạt động sản xuất kinh doanh và công tác kế toán phải tuân thủ pháp luật, chính sách kinh tế, và chuẩn mực nghề nghiệp. Ngược lại, các quy định, chuẩn mực kế toán phải dựa trên thực tiễn hoạt động kinh doanh và phục vụ sự phát triển của doanh nghiệp. Các chính sách cần hướng dẫn cụ thể, chi tiết để doanh nghiệp tuân thủ nhưng vẫn phát huy tính chủ động, sáng tạo. Phân bổ nguồn lực trong doanh nghiệp phải dựa trên yêu cầu từng bộ phận sản xuất nhưng không tách rời mục tiêu chung, đảm bảo sử dụng hiệu quả các nguồn lực. Một cán bộ kế toán giỏi không chỉ nắm rõ chế độ, luật kế toán mà còn phải hiểu về chính sách tài chính, thuế, hội tụ cả ba yếu tố này mới có thể thực sự tài năng và hiệu quả. Nhà trường được đánh giá cao khi cho sinh viên được học cả pháp luật kinh tế, thuế, tài chính doanh nghiệp để hiểu mối liên hệ giữa các môn học với kế toán.

Kế toán được định nghĩa là quá trình thu nhận, xử lý và cung cấp thông tin kinh tế - tài chính. Thu nhận thông tin được thực hiện qua chứng từ kế toán, đòi hỏi phải hiểu rõ loại chứng từ, trình tự luân chuyển, nội dung chứng từ để phù hợp với quy định. Xử lý và hệ thống hóa thông tin qua phương pháp tính giá và tài khoản kế toán, bao gồm việc áp dụng nguyên tắc tính giá, kỹ thuật tính giá, định khoản vào tài khoản tổng hợp và chi tiết. Cung cấp thông tin được thể hiện qua phương pháp tổng hợp - cân đối kế toán, tức là xem nghiệp vụ phát sinh tác động đến báo cáo tài chính nào, như thế nào, trên chỉ tiêu nào. Một ví dụ minh họa được nêu ra về cách ghi nhận doanh thu của doanh nghiệp A khi bán hàng hóa cho doanh nghiệp B, cho thấy sự khác nhau giữa kế toán dồn tích và kế toán tiền. Việc hiểu rõ các khía cạnh này là nền tảng để kế toán viên có thể làm việc hiệu quả trong doanh nghiệp.

Phần này làm rõ mối quan hệ chặt chẽ giữa kế toán với các lĩnh vực khác, đặc biệt là Thuế nhà nước và Pháp luật kinh tế. Thuế là nguồn thu chính của ngân sách nhà nước, vì vậy kế toán viên phải nắm chắc chế độ chính sách thuế. Môn học Thuế nhà nước giúp sinh viên hiểu tổng quan về thuế, đặc điểm, vai trò, hệ thống và phân loại thuế, đặc biệt là các loại thuế như GTGT, TTĐB, thuế xuất nhập khẩu, TNDN, thuế thu nhập cá nhân. Kế toán có bộ phận kế toán thuế, với các tài khoản thuế riêng biệt trong hệ thống tài khoản kế toán. Pháp luật kinh tế cũng rất quan trọng, đặc biệt là pháp luật hợp đồng, vì hợp đồng kinh doanh (mua bán hàng hóa, lao động, vận chuyển…) là chứng từ kế toán. Hiểu rõ pháp luật hợp đồng giúp kế toán viên lập chứng từ chính xác, tránh rủi ro cho doanh nghiệp. Môn học Pháp luật kinh tế giúp sinh viên hiểu về pháp luật kinh tế trong doanh nghiệp, pháp luật hợp đồng, phá sản, giải quyết tranh chấp, tài chính… để hạch toán chính xác và tư vấn cho doanh nghiệp.

Mặc dù nhu cầu về lao động kế toán - kiểm toán rất lớn, nhưng nhiều sinh viên vẫn gặp khó khăn khi áp dụng kiến thức vào thực tế. Sự khác biệt lớn giữa lý thuyết và thực tiễn, giáo trình chưa được cập nhật thường xuyên, dẫn đến hiểu sai, áp dụng sai. Giảng viên cần hướng dẫn sinh viên tìm đọc case study thực tế để vận dụng kiến thức. Sinh viên cũng cần chủ động hơn trong việc tìm tòi kiến thức mới, không chỉ dựa vào kiến thức ở trường. Tâm lý học để thi, học để qua môn khiến sinh viên thiếu kiến thức thực tế. Thiếu tính chủ động là khó khăn lớn nhất khiến khoảng cách giữa học tập và thực hành càng xa hơn. Tuy nhiên, sự phát triển kinh tế và công nghệ thông tin tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên học hỏi kiến thức và kỹ năng thực tế, dễ dàng tiếp cận báo cáo tài chính, phần mềm kế toán, và tìm kiếm cơ hội thực tập.

Một trong những khó khăn lớn nhất nằm ở chính thái độ học tập của sinh viên. Nhiều sinh viên thiếu ý thức tự giác, học thụ động, chỉ học để đối phó, để đạt điểm số hoặc lấy học bổng, chứ không thực sự hiểu sâu sắc vấn đề. Họ chỉ chú trọng vào kiến thức trong sách giáo trình và lời giảng của giáo viên mà thiếu đi sự chủ động tìm tòi, nghiên cứu. Họ không quan tâm đến việc áp dụng kiến thức vào thực tế công việc sau này. Thậm chí, nhiều sinh viên chỉ học thuộc lòng mà không hiểu bản chất vấn đề, dẫn đến việc không thể vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Điều này thể hiện rõ qua việc nhiều sinh viên có thể lập báo cáo tài chính nhưng lại không thể làm được những báo cáo khác như báo cáo lưu chuyển tiền tệ, mặc dù đây là những kiến thức rất cần thiết cho công việc kế toán thực tế. Sự thiếu chủ động trong việc tìm hiểu chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán và các thông tư hướng dẫn cũng là một vấn đề đáng lo ngại.

Bên cạnh những khó khăn chủ quan, còn có những khó khăn khách quan ảnh hưởng đến hiệu quả học tập của sinh viên. Sự chênh lệch và khác biệt quá lớn giữa lý thuyết và thực tiễn là một trong những nguyên nhân chính. Mặc dù sinh viên có thể học tốt lý thuyết ở trường, nhưng khi áp dụng vào thực tế vẫn cảm thấy lúng túng, khó hiểu. Hệ thống giáo trình chưa được cập nhật thường xuyên và đầy đủ với những thay đổi của thực tế dẫn đến một số kiến thức đã lỗi thời, không còn đúng khi thực hành. Giảng viên, dù có kiến thức chuyên môn rất tốt, nhưng nếu không hướng dẫn sinh viên cách tìm kiếm và áp dụng Case Study thực tế, thì lý thuyết vẫn khó hiểu và khó tiếp thu. Việc thiếu kinh nghiệm cập nhật kiến thức chuyên môn mới cũng gây khó khăn cho sinh viên khi bắt đầu công việc. Khả năng đọc hiểu tài liệu tiếng Anh kém cũng hạn chế việc tiếp cận các tài liệu thực tiễn hữu ích.

Để khắc phục những khó khăn nêu trên, tài liệu đề xuất một số giải pháp. Thứ nhất, cần thường xuyên ôn tập kiến thức các môn học cũ để củng cố kiến thức và tạo nền tảng vững chắc cho các môn học sau. Thứ hai, cần phát huy hiệu quả làm việc nhóm, giúp sinh viên củng cố kiến thức, hợp tác, hỗ trợ lẫn nhau, và phát triển kỹ năng làm việc nhóm. Thứ ba, cập nhật kiến thức chuyên môn thường xuyên, không chỉ dựa vào giáo trình mà còn chủ động tìm kiếm thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm cả việc sử dụng thư viện điện tử và học trực tuyến. Thứ tư, cần xác định động cơ học tập đúng đắn, học không chỉ để thi cử mà để trang bị kiến thức cho công việc tương lai. Thứ năm, ứng dụng mô hình lớp học nghịch đảo, sinh viên chủ động học trước ở nhà, thời gian trên lớp dành cho thực hành, giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm. Việc thiết kế bài giảng hấp dẫn, lồng ghép ví dụ thực tế cũng giúp sinh viên hứng thú và dễ hiểu bài học hơn.