Phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp

Bảng cân đối kế toán được định nghĩa và cấu trúc gồm hai phần chính: tài sản và nguồn vốn. Phần tài sản bao gồm các khoản mục như tiền và các khoản tương đương tiền, các khoản phải thu ngắn hạn, hàng tồn kho, tài sản ngắn hạn khác, các khoản đầu tư tài chính dài hạn và chi phí đầu tư xây dựng cơ bản dở dang. Phần nguồn vốn bao gồm nợ ngắn hạn (thuế và các khoản phải nộp nhà nước, phải trả người lao động, các khoản phải trả ngắn hạn khác), nợ dài hạn và nợ khác, cùng với vốn chủ sở hữu. Mối quan hệ giữa tài sản và nguồn vốn được thể hiện qua phương trình cơ bản: Tổng tài sản = Tổng nguồn vốn. Điều này nhấn mạnh sự cân bằng giữa tài sản doanh nghiệp sở hữu và nguồn lực tài chính huy động để sở hữu những tài sản đó. Sự hiểu biết về cấu trúc này là nền tảng cho việc phân tích và đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Văn bản đề cập đến mối quan hệ giữa tài sản và nguồn vốn, đặc biệt tập trung vào khái niệm vốn lưu động (NWC). Tuy nhiên, công thức cụ thể cho NWC không được cung cấp đầy đủ. Tuy nhiên, văn bản nêu rõ rằng nguồn vốn dài hạn được tính bằng tổng nợ dài hạn cộng với vốn chủ sở hữu. Mối quan hệ này thể hiện sự phụ thuộc giữa nguồn vốn dài hạn và khả năng đầu tư vào tài sản cố định. Văn bản cũng đề cập đến hai trường hợp có thể xảy ra dựa trên giá trị của NWC: NWC > 0 và NWC = 0, ngụ ý về tình trạng dư hoặc thiếu vốn lưu động, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thanh toán ngắn hạn của doanh nghiệp. Việc phân tích mối quan hệ này giúp đánh giá hiệu quả quản lý vốn và khả năng đáp ứng các nghĩa vụ tài chính.

Văn bản minh họa bảng cân đối kế toán với một số khoản mục tài sản và nguồn vốn, kèm theo số liệu cụ thể cho hai kỳ kế toán. Ví dụ, khoản mục tiền và các khoản tương đương tiền là 220 trong kỳ này và 200 trong kỳ trước. Tương tự, các khoản phải thu ngắn hạn là 770 và 690, hàng tồn kho là 1.440 và 1.270. Những số liệu này cho thấy sự thay đổi trong tài sản và nguồn vốn của doanh nghiệp trong hai kỳ kế toán. Mặc dù không đầy đủ chi tiết, nhưng các số liệu này cung cấp cơ sở ban đầu cho việc tính toán các chỉ tiêu tài chính và đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp. Việc phân tích sự thay đổi của các khoản mục này sẽ giúp hiểu rõ hơn về hoạt động kinh doanh và chiến lược tài chính của doanh nghiệp trong khoảng thời gian được xét.

Phần này đề cập đến việc phân tích cơ cấu tài sản, bao gồm việc xác định tỷ lệ đầu tư vào tài sản ngắn hạn và dài hạn. Việc phân tích này sẽ cung cấp thông tin về chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Một chỉ tiêu quan trọng được đề cập là hiệu suất sử dụng tài sản cố định, được tính bằng doanh thu thuần chia cho nguyên giá tài sản cố định bình quân. Chỉ tiêu này phản ánh hiệu quả hoạt động và khả năng tạo ra doanh thu từ tài sản cố định. Cơ cấu tài sản đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực và rủi ro tài chính. Việc phân tích tỉ lệ tài sản ngắn hạn/dài hạn, cùng với các chỉ tiêu hiệu suất sử dụng tài sản giúp nhà quản lý đánh giá hiệu quả hoạt động và lên kế hoạch tài chính cho tương lai.

Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh tập trung vào việc xác định kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Một số chỉ tiêu then chốt được nêu ra bao gồm doanh thu thuần (tính bằng doanh thu bán hàng trừ đi các khoản giảm trừ doanh thu), giá vốn hàng bán (tổng chi phí sản xuất của sản phẩm, hàng hóa được tiêu thụ trong kỳ), và chi phí bán hàng (chi phí phát sinh trong quá trình tiêu thụ sản phẩm). Ngoài ra, chi phí quản lý doanh nghiệp cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến lợi nhuận. Cuối cùng, lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh (HĐKD) là chỉ tiêu tổng hợp phản ánh hiệu quả hoạt động kinh doanh sau khi đã trừ đi tất cả các chi phí. Việc phân tích các chỉ tiêu này cho phép đánh giá hiệu quả hoạt động và khả năng sinh lời của doanh nghiệp trong kỳ kế toán.

Mặc dù công thức tính toán lợi nhuận trước lãi vay và thuế (EBIT) không được trình bày đầy đủ trong văn bản, nhưng đây được đề cập là một chỉ tiêu quan trọng để đánh giá kết quả hoạt động kinh doanh. EBIT phản ánh khả năng sinh lời của doanh nghiệp trước khi tính đến chi phí tài chính (lãi vay) và thuế thu nhập doanh nghiệp. Do đó, EBIT cung cấp một thước đo hiệu quả hoạt động không bị ảnh hưởng bởi cấu trúc vốn và chính sách thuế của doanh nghiệp. Chỉ tiêu này có ý nghĩa quan trọng trong việc so sánh hiệu quả hoạt động giữa các doanh nghiệp có cấu trúc vốn khác nhau. EBIT đóng vai trò là một bước trung gian trong việc tính toán nhiều chỉ tiêu tài chính khác, giúp phân tích sâu hơn về khả năng sinh lời của doanh nghiệp.

Văn bản cung cấp một ví dụ minh họa với số liệu cụ thể cho một số chỉ tiêu trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Ví dụ, chi phí lãi vay là 240 trong kỳ này và 160 trong kỳ trước; chi phí bán hàng là 300 và 270; chi phí quản lý doanh nghiệp là 220 và 180; và lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh là 230 và 190. Sự khác biệt giữa các số liệu của hai kỳ kế toán cho thấy sự thay đổi trong hiệu quả hoạt động và khả năng sinh lời của doanh nghiệp. Dữ liệu này phục vụ như một cơ sở để tính toán các hệ số tài chính, chẳng hạn như tỷ suất lợi nhuận, từ đó giúp đánh giá hiệu quả hoạt động một cách chi tiết hơn. Việc so sánh số liệu giữa các kỳ giúp nhận diện xu hướng và đánh giá sự biến động trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (Báo cáo LCTT) được giới thiệu như một báo cáo tài chính quan trọng, phân loại dòng tiền theo ba hoạt động chính: hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính. Mỗi hoạt động này phản ánh một khía cạnh khác nhau của dòng tiền trong doanh nghiệp. Hoạt động kinh doanh liên quan đến dòng tiền từ hoạt động bán hàng, chi trả cho nhà cung cấp, chi trả lương, chi trả lãi vay, thuế... Hoạt động đầu tư liên quan đến đầu tư vào tài sản cố định, cho vay, đầu tư, nhận cổ tức... Hoạt động tài chính phản ánh dòng tiền từ việc vay nợ, trả nợ, phát hành cổ phiếu, trả cổ tức... Sự phân loại này giúp nhà đầu tư và nhà quản lý hiểu rõ hơn về nguồn gốc và sử dụng tiền của doanh nghiệp, từ đó đánh giá hiệu quả hoạt động và khả năng quản lý dòng tiền của doanh nghiệp.

Văn bản trình bày ví dụ về số liệu minh họa cho ba hoạt động trong báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Hoạt động kinh doanh cho thấy dòng tiền thuần từ hoạt động kinh doanh, bao gồm tiền thu từ bán hàng, tiền chi trả cho nhà cung cấp, tiền lương, tiền lãi vay và các khoản thu chi khác. Hoạt động đầu tư bao gồm tiền chi đầu tư tài sản cố định và tiền thu từ lãi cho vay, cổ tức. Hoạt động tài chính bao gồm tiền thu từ phát hành cổ phiếu, tiền vay, tiền trả nợ gốc vay và tiền trả cổ tức. Lưu chuyển tiền thuần trong kỳ được tính toán từ tổng của ba hoạt động này. Việc phân tích chi tiết từng hoạt động giúp hiểu rõ hơn về hiệu quả hoạt động kinh doanh, hiệu quả đầu tư và cấu trúc tài chính của doanh nghiệp. Điều này góp phần quan trọng vào việc đánh giá sức khỏe tài chính tổng thể của doanh nghiệp.

Báo cáo cung cấp số liệu cụ thể cho các khoản mục trong báo cáo lưu chuyển tiền tệ cho hai kỳ kế toán. Ví dụ, tiền thu từ bán hàng là 6.320 và 5.120; tiền chi trả cho nhà cung cấp là -5.580 và -4.490; tiền chi trả cho người lao động là -460 và -400; tiền chi trả lãi vay là -240 và -160. Tương tự, các khoản mục trong hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính cũng được minh họa bằng số liệu cụ thể. Cuối cùng, báo cáo cho thấy lưu chuyển tiền thuần trong kỳ và tiền và tương đương tiền đầu kỳ. Dữ liệu này cung cấp thông tin định lượng về dòng tiền của doanh nghiệp, cho phép phân tích sâu hơn về khả năng sinh lời, khả năng thanh toán và hiệu quả quản lý dòng tiền của doanh nghiệp. Việc so sánh số liệu giữa hai kỳ giúp nhận diện xu hướng và đánh giá sự thay đổi trong dòng tiền của doanh nghiệp.

Để đánh giá toàn diện tình hình tài chính của doanh nghiệp, người ta thường sử dụng các nhóm hệ số tài chính. Văn bản đề cập đến bốn nhóm chính: nhóm hệ số phản ánh khả năng thanh toán (đánh giá khả năng doanh nghiệp đáp ứng các nghĩa vụ tài chính ngắn hạn), nhóm hệ số cơ cấu nguồn vốn và cơ cấu tài sản (phân tích tỷ lệ giữa các nguồn vốn và cấu trúc tài sản của doanh nghiệp), nhóm hệ số hiệu suất hoạt động (đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản và nguồn lực), và nhóm hệ số hiệu quả hoạt động (đánh giá khả năng sinh lời và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp). Việc sử dụng kết hợp các nhóm hệ số này cung cấp một bức tranh tổng quan hơn về sức khỏe tài chính so với việc chỉ dựa vào một hệ số riêng lẻ.

Trong nhóm hệ số cơ cấu nguồn vốn và tài sản, văn bản đề cập đến hệ số nợ (tổng nợ phải trả/tổng nguồn vốn), tỷ lệ đầu tư vào tài sản ngắn hạn, và hiệu suất sử dụng tài sản cố định (doanh thu thuần/nguyên giá TSCĐ bình quân). Hệ số nợ cho thấy mức độ sử dụng nợ trong cấu trúc vốn của doanh nghiệp. Tỷ lệ đầu tư vào tài sản ngắn hạn phản ánh chiến lược quản lý tài sản ngắn hạn của doanh nghiệp. Hiệu suất sử dụng tài sản cố định phản ánh hiệu quả sử dụng tài sản cố định trong việc tạo ra doanh thu. Việc phân tích các hệ số này giúp đánh giá rủi ro tài chính và hiệu quả sử dụng nguồn lực của doanh nghiệp.

Các hệ số hiệu suất hoạt động bao gồm vòng quay hàng tồn kho, số ngày một vòng quay hàng tồn kho, vòng quay các khoản phải thu, kỳ thu tiền trung bình, vòng quay vốn lưu động, kỳ luân chuyển vốn lưu động, và hiệu suất sử dụng vốn cố định. Các hệ số hiệu quả hoạt động bao gồm tỷ suất lợi nhuận sau thuế/doanh thu thuần (ROS), tỷ suất sinh lời kinh tế của tài sản (BEP), tỷ suất lợi nhuận sau thuế/vốn kinh doanh (ROA), và tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE). Các hệ số này giúp đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản và khả năng sinh lời của doanh nghiệp. ROE, ROA, và BEP là những chỉ tiêu then chốt để đánh giá hiệu quả hoạt động và khả năng tạo ra lợi nhuận.

Văn bản đề cập đến mối quan hệ giữa các hệ số tài chính, đặc biệt là mối quan hệ giữa ROA và ROE, và ảnh hưởng của tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu và vòng quay tài sản đến tỷ lệ tăng trưởng bền vững. Công thức tỷ lệ tăng trưởng bền vững được đề cập là g = ROE x (1 – tỷ lệ chi trả cổ tức). Điều này cho thấy sự liên kết chặt chẽ giữa các hệ số tài chính khác nhau. Việc hiểu rõ mối quan hệ này giúp phân tích sâu hơn về hiệu quả hoạt động và khả năng phát triển bền vững của doanh nghiệp. Không nên chỉ nhìn vào một hệ số riêng lẻ mà cần xem xét mối quan hệ giữa các hệ số để có đánh giá toàn diện hơn.

Phần này trình bày quy trình phân tích diễn biến nguồn vốn và sử dụng vốn của doanh nghiệp, sử dụng bảng cân đối kế toán làm cơ sở. Quy trình này không được mô tả chi tiết, nhưng ngụ ý việc so sánh các khoản mục trong bảng cân đối kế toán giữa các kỳ kế toán để xác định sự thay đổi trong nguồn vốn và cách doanh nghiệp sử dụng vốn. Việc phân tích này giúp hiểu rõ hơn về sự thay đổi trong các khoản mục tài sản và nguồn vốn, từ đó đánh giá hiệu quả quản lý tài chính và chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Phân tích này cần sự kết hợp giữa việc phân tích số liệu tuyệt đối và tỷ trọng để có cái nhìn tổng quan và chi tiết hơn về diễn biến nguồn vốn và sử dụng vốn.

Phần này minh họa bằng số liệu cụ thể về diễn biến nguồn vốn. Các yếu tố được đề cập đến bao gồm: tăng vay và nợ ngắn hạn, tăng vốn đầu tư của chủ sở hữu, giảm lợi nhuận chưa phân phối, tăng khấu hao TSCĐ, trả bớt nợ nhà cung cấp, tăng quỹ đầu tư phát triển, tăng thặng dư vốn cổ phần, tăng phải trả người lao động, tăng quỹ dự phòng tài chính, và giảm các khoản phải trả ngắn hạn khác. Mỗi yếu tố được thể hiện bằng số tiền và tỷ trọng tương ứng trong tổng diễn biến nguồn vốn. Việc phân tích này cho phép hiểu rõ hơn về sự thay đổi trong cấu trúc vốn của doanh nghiệp, nguồn gốc của vốn và tác động của các yếu tố này đến tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Tương tự như phần phân tích nguồn vốn, phần này minh họa bằng số liệu về diễn biến sử dụng vốn. Các yếu tố được đề cập bao gồm: tăng hàng tồn kho, tăng các khoản phải thu ngắn hạn, tăng tài sản ngắn hạn khác, trả bớt nợ dài hạn, tăng tiền và tương đương tiền, và tăng tài sản dài hạn khác. Mỗi yếu tố cũng được thể hiện bằng số tiền và tỷ trọng tương ứng trong tổng sử dụng vốn. Phân tích này phản ánh cách doanh nghiệp sử dụng vốn để đầu tư vào các tài sản, trả nợ và duy trì hoạt động kinh doanh. Việc so sánh giữa diễn biến nguồn vốn và sử dụng vốn giúp đánh giá sự cân bằng trong quản lý tài chính của doanh nghiệp.

Tổng kết lại, phân tích diễn biến nguồn vốn và sử dụng vốn cho thấy sự thay đổi trong cấu trúc tài sản và nguồn vốn của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán. Việc so sánh số liệu tuyệt đối và tỷ trọng của các khoản mục giúp hiểu rõ hơn về chiến lược tài chính và hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. Tổng số tiền sử dụng vốn bằng tổng số tiền diễn biến nguồn vốn (740), cho thấy sự cân bằng trong phương trình kế toán. Phân tích này góp phần vào việc đánh giá toàn diện hơn tình hình tài chính và khả năng phát triển bền vững của doanh nghiệp. Kết quả phân tích cần được kết hợp với các phân tích khác để đưa ra đánh giá tổng thể chính xác hơn.

Văn bản nhấn mạnh rằng việc chỉ sử dụng hệ số tài chính một cách riêng biệt có thể dẫn đến nhận định sai lệch về tình hình tài chính của doanh nghiệp. Phân tích tài chính hiệu quả đòi hỏi phải xem xét toàn diện các chỉ tiêu và mối quan hệ giữa chúng, chứ không chỉ dựa vào một vài hệ số riêng lẻ. Mỗi hệ số chỉ phản ánh một khía cạnh nhất định của tình hình tài chính, và việc thiếu sự tổng hợp có thể làm méo mó bức tranh toàn cảnh. Do đó, việc kết hợp nhiều hệ số và phương pháp phân tích khác nhau là cần thiết để có được đánh giá chính xác và toàn diện hơn.

Dữ liệu trong báo cáo tài chính, được sử dụng làm cơ sở để tính toán các hệ số tài chính, mang tính chất lịch sử và tĩnh. Điều này có nghĩa là các số liệu chỉ phản ánh tình hình tài chính trong quá khứ và không phản ánh đầy đủ các nguồn lực mà doanh nghiệp đang sử dụng. Do đó, khi sử dụng báo cáo tài chính để đánh giá tình hình hiện tại và dự báo tương lai, cần phải xem xét thêm các yếu tố khác ngoài dữ liệu lịch sử. Sự thay đổi nhanh chóng của thị trường và điều kiện kinh tế đòi hỏi phải có sự phân tích sâu sắc hơn, kết hợp với thông tin thị trường và dự báo tương lai để đưa ra quyết định chính xác.

Khi so sánh hệ số tài chính của một doanh nghiệp với các công ty khác cùng ngành, cần phải thận trọng. Sự khác biệt trong quy mô, chiến lược kinh doanh, điều kiện hoạt động và các yếu tố khác có thể dẫn đến sự khác biệt đáng kể trong các hệ số tài chính, ngay cả khi thuộc cùng một ngành. Vì vậy, việc so sánh cần phải được thực hiện một cách có hệ thống và cẩn thận, xem xét các yếu tố ảnh hưởng đến từng chỉ tiêu để tránh đưa ra kết luận sai lệch. Chỉ nên sử dụng so sánh để tham khảo, không nên dựa hoàn toàn vào kết quả so sánh để đánh giá doanh nghiệp.

Sự khác biệt giữa giá trị sổ sách và giá trị thị trường của các tài sản, đặc biệt trong điều kiện lạm phát cao, có thể làm bóp méo báo cáo tài chính. Giá trị sổ sách thường phản ánh giá gốc hoặc giá trị lịch sử của tài sản, trong khi giá trị thị trường phản ánh giá trị thực tế hiện tại trên thị trường. Sự chênh lệch này có thể ảnh hưởng đến tính chính xác của các hệ số tài chính và dẫn đến đánh giá sai lệch về tình hình tài chính. Do đó, cần phải xem xét cả giá trị sổ sách và giá trị thị trường để có một bức tranh toàn diện hơn về tình hình tài chính của doanh nghiệp, đặc biệt cần chú ý trong điều kiện kinh tế biến động mạnh.