Phương pháp học từ vựng tiếng Anh chuyên ngành

Khảo sát 100 sinh viên năm thứ ba chuyên ngành Logistics tại Đại học Hàng Hải Việt Nam cho thấy động lực chính để học từ vựng tiếng Anh chuyên ngành (ESP) là để vượt qua các bài kiểm tra (giữa kỳ, cuối kỳ), chuẩn bị cho thực tập và luận văn (chiếm 62%). Một phần đáng kể (26%) muốn nâng cao vốn từ vựng chuyên ngành để tìm kiếm việc làm phù hợp sau khi tốt nghiệp. Chỉ một số ít (12%) cho rằng việc học từ vựng chuyên ngành giúp họ hiểu tốt hơn các tài liệu, sách giáo khoa liên quan đến ngành Logistics. Điều này cho thấy sinh viên nhận thức được tầm quan trọng của từ vựng chuyên ngành trong học tập và nghề nghiệp tương lai, tuy nhiên mục tiêu học tập chủ yếu vẫn hướng đến việc đạt điểm số tốt hơn là ứng dụng thực tế. Việc học tập chủ yếu hướng đến mục tiêu điểm số, chứ chưa thực sự chú trọng đến việc vận dụng từ vựng chuyên ngành vào thực tiễn công việc sau này.

Kết quả khảo sát cho thấy việc học từ vựng chuyên ngành tiếng Anh đối với sinh viên rất khó khăn (48% cho là khó và 20% cho là rất khó). Khó khăn này xuất phát từ nhiều nguyên nhân: Khó nhớ chính xác nghĩa của các thuật ngữ chuyên ngành, sử dụng chúng đúng ngữ cảnh, và phân biệt các thuật ngữ có nghĩa gần giống nhau. Việc tra cứu nghĩa chính xác của một số thuật ngữ chuyên ngành trong từ điển thông thường cũng gặp khó khăn. Sinh viên còn bối rối khi lựa chọn nghĩa phù hợp của từ, đặc biệt là khi các thuật ngữ có sự chồng chéo về nghĩa (ví dụ: customs brokerage và customs declaration). Thêm vào đó, việc hiểu và sử dụng các thuật ngữ viết tắt phức tạp (như RFID, CPFR) cũng là một thách thức lớn. Cuối cùng, sinh viên gặp khó khăn trong việc viết chính tả và phát âm các thuật ngữ chuyên ngành phức tạp này. Những khó khăn này cho thấy sự cần thiết phải có những phương pháp học tập hiệu quả hơn để sinh viên có thể nắm vững từ vựng chuyên ngành.

Sinh viên thường tiếp xúc với từ vựng chuyên ngành mới qua sách giáo khoa và tài liệu học tập khác như bài thuyết trình (chiếm tỷ lệ cao nhất). Trong các buổi giảng bài, sinh viên cũng gặp nhiều thuật ngữ chuyên ngành mới, gây khó khăn nếu không được giảng viên giải thích rõ ràng. Tuy nhiên, việc tiếp xúc với từ vựng chuyên ngành mới trong các chuyến thực tế, thực tập (9%) và video hướng dẫn trên YouTube (10%) lại khá ít. Điều này cho thấy sinh viên chủ yếu dựa vào tài liệu học tập chính thống và ít chủ động tìm kiếm nguồn học tập bổ sung. Việc thiếu sự đa dạng trong nguồn học tập và phương pháp tiếp cận từ vựng chuyên ngành có thể là một trong những nguyên nhân dẫn đến khó khăn trong việc học tập của sinh viên.

Đa số sinh viên (83.3%) đồng ý rằng việc hiểu rõ từ vựng chuyên ngành ảnh hưởng tích cực đến kết quả học tập của họ. Nếu hiểu rõ từ vựng chuyên ngành hơn, điểm số các môn học chuyên ngành và GPA của họ sẽ cao hơn. Một sinh viên chia sẻ: “Tôi có thể hoàn thành bài tập dễ dàng hơn nếu hiểu rõ hơn về từ vựng chuyên ngành. Điểm số bài thuyết trình của tôi thường thấp vì tôi không thể giải thích một số thuật ngữ chuyên ngành một cách thấu đáo.” Điều này cho thấy việc trang bị đầy đủ kiến thức từ vựng chuyên ngành là rất quan trọng đối với sinh viên để đạt được kết quả học tập tốt hơn và chuẩn bị tốt hơn cho công việc tương lai. Sự thiếu hụt vốn từ vựng chuyên ngành không chỉ ảnh hưởng đến kết quả học tập mà còn gây khó khăn trong việc giao tiếp và thuyết trình.

Nghiên cứu đề cập đến một số kỹ thuật học từ vựng tiếng Anh chuyên ngành (ESP) được sinh viên sử dụng. Phương pháp phổ biến nhất là lập danh sách từ vựng (word list), một cách tiếp cận truyền thống và đơn giản. Bên cạnh đó, việc sử dụng flashcard cũng được đánh giá cao, cho phép sinh viên ghi nhớ từ vựng thông qua hình ảnh và nghĩa của từ. Kỹ thuật nhóm từ (word grouping) được đề cập đến, giúp sinh viên phân loại từ vựng theo chủ đề, ngữ pháp hoặc chức năng, tạo ra ngữ cảnh và liên kết với kiến thức sẵn có. Một kỹ thuật nâng cao hơn là phân tích đặc điểm ngữ nghĩa (semantic feature analysis), sử dụng bảng biểu để phân tích mối liên hệ giữa các từ, từ đó giúp sinh viên hiểu sâu sắc hơn về nghĩa và cách sử dụng từ. Những kỹ thuật này giúp sinh viên tiếp cận từ vựng một cách hệ thống và hiệu quả hơn, cải thiện khả năng hiểu và sử dụng từ vựng trong ngữ cảnh chuyên ngành.

Ngoài các phương pháp truyền thống, nghiên cứu còn đề cập đến các kỹ thuật liên tưởng, bao gồm cả hình ảnh thị giác và thính giác. Phương pháp từ khóa (keyword method), kết hợp hình ảnh và âm thanh để ghi nhớ định nghĩa từ vựng, được đánh giá là một hệ thống hiệu quả. Sinh viên cũng ưa chuộng kỹ thuật liên tưởng từ vựng dựa trên cấu trúc từ và sử dụng phương pháp từ khóa. Tuy nhiên, việc liên tưởng dựa trên hình thức và chính tả lại không được nhiều sinh viên ưa thích. Việc kết hợp các giác quan và liên tưởng với kiến thức đã có giúp sinh viên ghi nhớ từ vựng dễ dàng hơn. Phương pháp này khuyến khích sinh viên chủ động suy luận nghĩa từ, tăng cường sự tự tin trong việc tìm hiểu và hiểu nghĩa các từ mới mà không cần phụ thuộc vào nguồn tra cứu bên ngoài.

Mặc dù các kỹ thuật học từ vựng đa dạng được đề cập, nhưng nghiên cứu cho thấy hoạt động nói (speaking) chưa được sinh viên áp dụng nhiều. Thảo luận nhóm trong lớp học vẫn là một thách thức lớn đối với sinh viên ngành Logistics, phần lớn sinh viên không muốn chủ động nói. Họ quen với phương pháp học thụ động, chỉ nghe giảng viên và ghi chép. Ngược lại, kỹ thuật đọc (reading) lại được sử dụng rộng rãi, với các tài liệu phổ biến như sách giáo khoa, tài liệu điện tử và báo chí. Việc xem video trên YouTube để minh họa các quy trình hoạt động cũng được nhiều sinh viên lựa chọn như một cách học tập giải trí và hiệu quả. Điều này cho thấy sự cần thiết phải khuyến khích sinh viên tích cực tham gia hoạt động nói để cải thiện khả năng giao tiếp và sử dụng từ vựng chuyên ngành trong thực tế.

Để cải thiện việc học từ vựng tiếng Anh chuyên ngành Logistics, điều cấp thiết là nâng cao nhận thức của sinh viên về các kỹ thuật học từ vựng hiệu quả. Giáo viên cần khuyến khích sinh viên chủ động lập kế hoạch học tập, lựa chọn và áp dụng các kỹ thuật phù hợp với năng lực và phong cách học tập của mình. Sinh viên cần được hướng dẫn cách tự đánh giá kết quả học tập, từ đó điều chỉnh phương pháp học tập sao cho phù hợp và hiệu quả hơn. Mục tiêu là khuyến khích sinh viên trở thành người học tự chủ (autonomous learners), tự tin và có khả năng tự học hỏi, cập nhật kiến thức từ vựng chuyên ngành một cách liên tục. Việc này giúp sinh viên không chỉ học được từ vựng trong chương trình giảng dạy mà còn tự trang bị kiến thức cho bản thân để đáp ứng nhu cầu của công việc sau này.

Nghiên cứu chỉ ra rằng phương pháp giảng dạy đóng vai trò quan trọng trong việc tạo động lực học tập cho sinh viên. 53% sinh viên khẳng định phương pháp giảng dạy tốt là yếu tố tạo động lực. Do đó, cần đổi mới phương pháp giảng dạy, không chỉ tập trung vào việc truyền đạt kiến thức mà cần kết hợp các hoạt động thực hành, trò chơi và các phương pháp hiện đại để thu hút sự chú ý và tăng cường sự tham gia tích cực của sinh viên. Việc học tập từ vựng chuyên ngành thông qua các hoạt động thực tế được đánh giá cao (21.5%), mang lại trải nghiệm tích cực và hiệu quả hơn. Sự kết hợp hài hòa giữa phương pháp giảng dạy truyền thống và phương pháp hiện đại, chú trọng đến việc tương tác giữa giảng viên và sinh viên sẽ tạo ra môi trường học tập lý thú và hiệu quả hơn.

Do hạn chế về thời gian và phạm vi nghiên cứu, nghiên cứu này chỉ tập trung vào khó khăn của sinh viên năm thứ ba chuyên ngành Logistics tại Đại học Hàng Hải Việt Nam. Để có kết quả nghiên cứu toàn diện hơn, các nghiên cứu tiếp theo cần mở rộng quy mô khảo sát, bao gồm nhiều đối tượng sinh viên hơn, từ các ngành nghề và khu vực địa lý khác nhau. Ngoài ra, nên kết hợp thêm các phương pháp thu thập dữ liệu như quan sát lớp học để đánh giá khách quan hơn về hiệu quả của các kỹ thuật học từ vựng. Việc thu thập dữ liệu đa dạng hơn sẽ giúp cho kết quả nghiên cứu đáng tin cậy hơn và đưa ra những đề xuất phù hợp hơn với thực tế.